Έκθεση: Οδηγός για τις Πανελλαδικές

Οδηγός Πανελλαδικών: Πώς Γράφουμε Καλή Έκθεση

Η Έκθεση αποτελεί μάθημα – σταθμό για όλους τους υποψηφίους ανεξαρτήτως Ομάδας Προσανατολισμού καθώς μια καλή ή κακή επίδοση μπορεί να γείρει την πλάστιγγα υπέρ ή κατά του στην προσπάθεια για την εξασφάλιση μιας θέσης σε ένα Ανώτερο ή Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα. Παράλληλα, το γεγονός ότι διαχρονικά ισοδυναμεί με το «βάπτισμα του πυρός» για τους μαθητές αυξάνει περαιτέρω τη σημασία που διαδραματίζει για την επιτυχή έκβαση των Πανελληνίων Εξετάσεων.

Συμβουλές για το μάθημα της Έκθεσης στις Πανελλήνιες εξετάσεις

Το «μυστικό της επιτυχίας» στις Πανελλήνιες εξετάσεις είναι ο συνδυασμός καλής προετοιμασίας και σωστής «διαχείρισης» των γνώσεων που αποκόμισαν οι μαθητές στη διάρκεια της προετοιμασίας τους. Είναι σημαντικό οι μαθητές να έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, ώστε να γνωρίζουν ακριβώς τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να δράσουν στις τελικές εξετάσεις. Γιατί άριστα δε θα γράψει ο μαθητής που απλώς διάβασε πολύ, αλλά αυτός που έμαθε και πώς να διαχειρίζεται τις γνώσεις που απέκτησε.

Ένα βασικό λάθος που παρατηρείται σε πολλούς μαθητές στην εξέταση του μαθήματος της Έκθεσης είναι το ότι ξεκινούν με τις ασκήσεις που τους αγχώνουν, κι αυτές τις περισσότερες φορές είναι η Περίληψη, η Έκθεση και η ανάπτυξη αποσπάσματος του κειμένου σε παράγραφο, δηλαδή οι ασκήσεις που απαιτούν από τους μαθητές παραγωγή λόγου.

Το λάθος έγκειται στο γεγονός ότι σε αυτές τις ασκήσεις ο χρόνος που διαθέτουν οι μαθητές τούς φαίνεται πάντα ελάχιστος, με αποτέλεσμα να μη παρατηρούν ότι περνάει γρήγορα. Φτάνουν, λοιπόν, πολλές φορές στο σημείο μετά από ώρα να πανικοβάλλονται και να ολοκληρώνουν πρόχειρα τις εν λόγω ασκήσεις, γιατί έχουν αφήσει αναπάντητες τις υπόλοιπες.

Έτσι, είναι πολύ σημαντικό οι μαθητές να οργανώνουν σωστά το χρόνο τους σε κάθε γραπτή εξέταση, πολύ περισσότερο στις Πανελλήνιες εξετάσεις. Μέσα από την προετοιμασία που έχουν κάνει στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς είναι σε θέση να γνωρίζουν τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους έτσι, ώστε να αφιερώσουν στην κάθε άσκηση το χρόνο που θεωρούν απαραίτητο, για να την απαντήσουν σωστά.

Κάτι επίσης σημαντικό που πρέπει να λαμβάνουν υπόψη οι μαθητές στις εξετάσεις της Έκθεσης είναι πως ο χρόνος που θα αφιερώσουν στην κάθε άσκηση θα πρέπει να είναι κατά κάποιο τρόπο ανάλογος της βαθμολογίας της. Έτσι, για παράδειγμα, δεν είναι φρόνιμο να γράφουν τη περίληψη του κειμένου σε 15 λεπτά και στον ίδιο χρόνο να απαντούν στη λεξιλογική άσκηση τη στιγμή που η πρώτη βαθμολογείται με 25 μονάδες και η δεύτερη με 10!

Ωστόσο, όσο «παιχνιδάκι» κι αν θεωρούν οι μαθητές τις «ενδιάμεσες» ασκήσεις, οφείλουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, γιατί ένα λάθος, για παράδειγμα στον τρόπο ανάπτυξης παραγράφου, στη μετατροπή σύνταξης ή στο τι μπορούν να δηλώνουν τα σημεία στίξης, κοστίζει πολύτιμες μονάδες.

Οργάνωση του χρόνου και σειρά απάντησης των ασκήσεων:

Οι μαθητές θα πρέπει να ξεκινούν από τις ασκήσεις που απαντώνται πιο εύκολα, σε λιγότερο χρόνο και βαθμολογούνται με τις λιγότερες μονάδες. Αυτές είναι όλες οι ασκήσεις πλην της Περίληψης και της Έκθεσης και βαθμολογούνται συνολικά με 35/100. Δεδομένου ότι ο συνολικός χρόνος εξέτασης στις Πανελλήνιες εξετάσεις είναι 3 ώρες, 40 – 45 λεπτά το πολύ είναι καλός χρόνος να αφιερώσουν οι μαθητές σε αυτές τις ασκήσεις.

Έπειτα, καλό είναι να συνεχίσουν με τη Περίληψη που βαθμολογείται με 25/100. Ο χρόνος που μπορούν να αφιερώσουν στη Περίληψη, ανάλογα με το βαθμό δυσκολίας του κειμένου, είναι 30 – 40 λεπτά. Σημείωση: Έχοντας ήδη απαντήσει στις προηγούμενες ασκήσεις, οι μαθητές έχουν αποκτήσει μια καλή εικόνα του κειμένου κι έτσι η κατανόησή του γίνεται πιο εύκολα και γρήγορα, όταν φτάνουν στη Περίληψη.

Για το τέλος πρέπει να αφήνουν την Έκθεση που βαθμολογείται με 40/100 και αποτελεί το σημαντικότερο κομμάτι όλης της εξέτασης. Είναι απαραίτητο να αφιερώσουν στην προετοιμασία (σχεδιάγραμμα *) και συγγραφή της Έκθεσης τουλάχιστον 90 – 95 λεπτά.

Οι χρόνοι αυτοί είναι ενδεικτικοί και εξαρτώνται από το πόσο εύκολη ή δύσκολη κρίνει ο κάθε μαθητής ξεχωριστά τη κάθε άσκηση. Ωστόσο, η σειρά αυτή είναι καλό να τηρείται, καθώς οι μαθητές νιώθουν πιο «ασφαλείς», όταν φτάνουν στις σημαντικές, με βάση τον αριθμό των μονάδων που βαθμολογούνται, ασκήσεις, δηλαδή την Περίληψη και κυρίως την Έκθεση, έχοντας τελειώσει με όλες τις υπόλοιπες.

Ένας καλός αρχικός προγραμματισμός βοηθά τους μαθητές να μη ξεφεύγουν από τα ορισμένα χρονικά πλαίσια που οι ίδιοι θέτουν για τη κάθε άσκηση κι έτσι να αποφεύγουν πρόχειρα απαντημένες ασκήσεις ή, στη χειρότερη περίπτωση, ανολοκλήρωτες.

* Πολλοί μαθητές θεωρούν το σχεδιάγραμμα χάσιμο χρόνου. Ωστόσο, δεδομένου πως η Έκθεση βαθμολογείται για το Περιεχόμενο, τη Γλωσσική Έκφραση και τη Δομή, ήδη μέσα από το σχεδιάγραμμα οι μαθητές έχουν βρει το Περιεχόμενο και τη Δομή της Έκθεσής τους και μένει μόνο το «δέσιμο» των ιδεών με τις κατάλληλες συνδετικές λέξεις και γλωσσικές εκφράσεις. Επιπλέον, το σχεδιάγραμμα βοηθά τους μαθητές να «ξεσκαρτάρουν» τις ιδέες τους, κρατώντας τις πιο σημαντικές, και να τις βάλουν στη σειρά που θεωρούν οι ίδιοι σωστή. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγουν και τις μουτζούρες, πράγμα σημαντικό, μια και στην Έκθεση αξιολογείται και η αισθητική του γραπτού.

Κυριακή Θεοδοσιάδου, Φιλόλογος, Υπ. Διδάκτωρ Παιδαγωγικής ΠΔΜ και ιδιοκτήτρια στο Φιλολογικό Διδασκαλείο

filologika.gr