Σύνδρομο Άσπεργκερ & διαφορές με τον αυτισμό

Το σύνδρομο Άσπεργκερ είναι μια ισόβια διαταραχή που επηρεάζει το πως το άτομο αντιλαμβάνεται τον κόσμο, επεξεργάζεται τις πληροφορίες που λαμβάνει και αλληλεπιδρά με άλλα άτομα.

Αποτελεί όπως και ο κλασικός αυτισμός μια «διαταραχή φάσματος» επειδή επηρεάζει τα άτομα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και σε ποικίλο βαθμό.

Το σύνδρομο Asperger είναι μια ήπια παραλλαγή αυτισμού, που επηρεάζει κυρίως την ικανότητα επικοινωνίας και τις κοινωνικές σχέσεις του ατόμου. Ανήκει στις διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές και για καιρό υπήρχαν διαφωνίες σχετικά με το αν αποτελεί ξεχωριστή διαταραχή ή πρόκειται για αυτισμό σε ελαφριά μορφή.

Περιλήφθηκε για πρώτη φορά σαν ξεχωριστό σύνδρομο το 1994 στο εγχειρίδιο της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (APA, 1994).

Το σύνδρομο πήρε το όνομα του από τον ψυχίατρο Hans Asperger που το 1944 στη Βιέννη παρατήρησε την εξαιρετική δυσκολία μερικών εφήβων να ενσωματωθούν κοινωνικά στα πλαίσια της ομάδας. Οι εργασίες του Asperger μεταφράστηκαν στα αγγλικά στις αρχές του 1970, και το σύνδρομο άρχισε να αναγνωρίζεται ως ξεχωριστή οντότητα στα τέλη της δεκαετίας του ’80.

Σημαντική ήταν και η συνεισφορά της Lorna Wing (1981) που παρουσίασε μια σειρά από 34 περιπτώσεις παρόμοιες με αυτές που είχε περιγράψει ο Asperger και έτσι αυξήθηκε το ενδιαφέρον για έρευνες γύρω από το σύνδρομο. Άτομα από κάθε εθνικότητα, γεωγραφική περιοχή, κοινωνική τάξη, οικονομική κατάσταση και θρήσκευμα επηρεάζονται από το σύνδρομο Άσπεργκερ. Εντούτοις οι άντρες είναι πιο επιρρεπείς σε αυτό απ’ ότι οι γυναίκες. Ο λόγος γι αυτό είναι ακόμα άγνωστος.

Τα ακριβή αίτια του συνδρόμου Άσπεργκερ είναι ακόμα αντικείμενο έρευνας. Κλινικές μελέτες υποδεικνύουν ότι ένας συνδυασμός παραγόντων, γενετικών όσο και περιβαλλοντικών, μπορεί να ευθύνεται για τις αλλαγές στη νευροβιολογική εξέλιξη του εγκεφάλου που σχετίζονται με την εμφάνιση του συνδρόμου.

Το σίγουρο είναι πάντως ότι το σύνδρομο Άσπεργκερ δεν οφείλεται στην ανατροφή του ατόμου ή την κοινωνικοοικονομική του κατάσταση και οπωσδήποτε δεν προκαλείται από υπαιτιότητα του πάσχοντος.

Τα κύρια χαρακτηριστικά του συνδρόμου, τα οποία συναντάμε και στον αυτισμό, είναι:

• Δυσκολία στην επικοινωνία.
• Ελλείμματα στην αμοιβαία κοινωνική συναλλαγή.
• Δυσκολία στη δημιουργία κοινωνικών σχέσεων.
• Περιορισμένο ρεπερτόριο ενδιαφερόντων.
• Επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες και κινήσεις.
• Μονότονος και σχολαστικός τρόπος ομιλίας.

Η διαταραχή αυτή διαφέρει από τον αυτισμό, κυρίως γιατί δεν υφίσταται γενική καθυστέρηση ή επιβράδυνση στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού ή την ανάπτυξη των γνωστικών του λειτουργιών. 

Συνήθως τα παιδιά με Asperger έχουν φυσιολογική και πάνω νοημοσύνη (με τη λεκτική νοημοσύνη να υπερτερεί της πρακτικής νοημοσύνης), έχουν φυσιολογική εξέλιξη λόγου, χρησιμοποιούν νωρίς τη γραμματική στο λόγο τους, έχουν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και κλίσεις, και με την κατάλληλη υποστήριξη προχωρούν αρκετά καλά στο σχολείο. Επιπλέον η ηλικία έναρξης του συνδρόμου εντοπίζεται αργότερα απ’ ότι του αυτισμού, μεταξύ 5 και 8 ετών.

Διαφορές Αυτισμού-Asperger

Αυτισμός

• Παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν σε μεγάλο ποσοστό καθυστέρηση στη γνωστική ανάπτυξη
• Παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν σε μεγάλο ποσοστό απουσία ή καθυστέρηση λόγου
• Παιδιά με αυτισμό αναγνωρίζονται σε μικρή ηλικία

Σύνδρομο Asperger

• Παιδιά με σύνδρομο Asperger παρουσιάζουν ιδιαίτερες ικανότητες σε ειδικούς τομείς
• Παιδιά με σύνδρομο Asperger έχουν ως κύριο πρόβλημα την ανικανότητα να ξεκινήσουν και να διαχειριστούν μία συζήτηση
• Παιδιά με σύνδρομο Asperger δεν αναγνωρίζονται πολλές φορές πριν από την ηλικία των 7 χρόνων, όταν το παιδί ξεκινά το σχολείο

Διάγνωση

Επειδή η εμφάνιση των χαρακτηριστικών του συνδρόμου Άσπεργκερ διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο η διάγνωση είναι δύσκολη. Το σύνδρομο Άσπεργκερ μπορεί να διαγνωσθεί αργότερα απ’ ότι ο αυτισμός στα παιδιά και κάποια χαρακτηριστικά του μπορεί να μην διαγνωσθούν παρά μετά την ενηλικίωση.

Συνήθως επίσημη διάγνωση μπορεί να γίνει από ψυχιάτρους ή κλινικούς ψυχολόγους. Για μερικούς μια τέτοια διάγνωση συνδέεται με ισόβιο στίγμα, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις η διάγνωση βοηθάει το άτομο όπως και το ευρύτερο περιβάλλον του (οικογενειακό, σχολικό, εργασιακό) να καταλάβουν τις ιδιαιτερότητές του και να ανταποκριθούν στις ανάγκες του.

Η διάγνωση επίσης εξασφαλίζει πρόσβαση στις απαιτούμενες υποστηρικτικές υπηρεσίες που μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή ενός τέτοιου ατόμου δραματικά. Είναι σημαντικό να αποκλεισθεί η πιθανότητα ύπαρξης άλλης διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής ή σχιζοφρένειας.

Τα διαγνωστικά κριτήρια για το σύνδρομο Asperger είναι:

• Ποιοτικά ελλείμματα στην αμοιβαία κοινωνική επαφή.
• Απουσία κοινωνικής και συναισθηματικής αμοιβαιότητας.
• Δυσκολία στη σύναψη φιλιών με συνομήλικους.
• Επαναλαμβανόμενες και στερεοτυπικές μορφές συμπεριφοράς.
• Περιορισμένο ρεπερτόριο ενδιαφερόντων.
• Απουσία κλινικά σημαντικής καθυστέρησης στο λόγο.
• Φυσιολογική για την ηλικία γνωστική ανάπτυξη, αυτοεξυπηρέτηση και περιέργεια εξερεύνησης.
• Πρακτική αδεξιότητα. (Αmerican Ρsychiatric Αssociation, 1994, σελ. 77)

Υπάρχει θεραπεία;

Προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία ή συγκεκριμένος ιατρικός τρόπος αντιμετώπισης του συνδρόμου Άσπεργκερ.

Τα παιδιά με Άσπεργκερ μεγαλώνοντας γίνονται ενήλικες με Άσπεργκερ. Βέβαια καθώς η κατανόηση μας για το φαινόμενο αυξάνεται ποιοτικά και ποσοτικά και οι υποστηρικτικές υπηρεσίες βελτιώνονται τα άτομα με Άσπεργκερ έχουν αυξημένες ευκαιρίες να αναγνωρίσουν και να εκμεταλλευτούν το δυναμικό τους και τελικά να ζήσουν μια αξιοπρεπή και δημιουργική ζωή απολαμβάνοντας τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.

Τώρα πια υπάρχουν αρκετές θεραπευτικές προσεγγίσεις και παρεμβάσεις οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν τη ποιότητα ζωής ενός ατόμου με Άσπεργκερ. Σε αυτές περιλαμβάνονται παρεμβάσεις κοινωνικής αλληλεπίδρασης, συμπεριφορική θεραπεία και ακόμα και αλλαγές στη διατροφή.

https://medlabgr.blogspot.com

Βικτωρία Πολύζου, σύμβουλος ψυχικής υγείας, σύμβουλος σχολικού και επαγγελματικού προσανατολισμού

Οι μαθησιακές δυσκολίες στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο

Οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν πολλές αιτίες. Για το λόγο αυτό, δεν είναι εύκολη υπόθεση η διάγνωσή τους και κρίνεται απαραίτητη η διαφοροδιάγνωση. Η διαφορική διάγνωση οδηγεί στην ανίχνευση ή ακριβέστερα στη διάγνωση αποκλείοντας άλλες διαταραχές, που κατά κανόνα παρουσιάζουν τα ίδια συμπτώματα.

Για παράδειγμα αν ένας έφηβος παρουσιάζει μειωμένη σχολική επίδοση ενώ δεν υπάρχει πρόβλημα στο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον που μεγαλώνει, πρέπει να αναζητηθούν και να ανιχνευτούν οι αιτίες αυτής της υποεπίδοσης. Υπάρχουν παιδιά που η δυσκολία τους οφείλεται στη ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας), στη Δ.Α.Φ. (Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος), στις Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες, στα Προβλήματα Λόγου, σε ελαφριά Νοητική Υστέρηση ή πιθανά σε Αισθητηριακή μειονεξία (Όρασης & Ακοής). Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει συννοσηρότητα.

Οι μαθησιακές δυσκολίες στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Οι αιτίες των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών εξαφανίζονται όταν περνούν τα χρόνια; Η έγκαιρη και σωστή ανίχνευση και παρέμβαση στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση έχει αποκαταστήσει τις αδυναμίες των παιδιών της εφηβείας;

Γενικά, είναι σωστή η άποψη ότι οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες όσο πιο γρήγορα διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν εκπαιδευτικά τόσο καλύτερα θα είναι τα αποτελέσματα. Όταν, για παράδειγμα ένας μαθητής στην Γ΄ δημοτικού παρουσιάζει ισχυρή απόκλιση σε ακαδημαϊκό επίπεδο από τον μέσο όρο της τάξης του, πρέπει να διαπιστωθεί αν υπήρξε στο παρελθόν καθυστέρηση στην έναρξη ομιλίας και χρειάσθηκε λογοθεραπεία, ή και εργοθεραπεία, ιστορικό στην οικογένεια με Δυσλεξία, Δυσαριθμησία. Στη δεδομένη χρονική στιγμή δηλαδή στη ηλικία των 9-10 χρόνων, πρέπει σε συνεννόηση γονείς και εκπαιδευτικοί να ζητήσουν διάγνωση από ΚΕΔΔΥ ή Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο. Άρα, ενώ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση χρειάζεται και ίσως επιβάλλεται καταρχήν ο προβληματισμός και στη συνέχεια η διάγνωση και η παρέμβαση, γιατί πραγματικά ισχύει το: «όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα», όμως δυστυχώς κυριαρχεί η λανθασμένη άποψη τόσο στην κοινωνία όσο και στους κρατικούς φορείς, ότι όταν τα παιδιά έχουν υποστηριχθεί στο στάδιο της παιδικής ηλικίας (δημοτικό σχολείο), τότε είναι περιττή η εκπαιδευτική στήριξη στο στάδιο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιογραφικής έρευνας καθώς και η υλοποίηση προγραμμάτων παρέμβασης, απευθύνονται σε μικρότερους μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Η επικρατούσα άποψη ήταν ότι αν η παρέμβαση πραγματοποιηθεί σε μια νεαρή ηλικία, πολλές από τις εκδηλώσεις θα ελαχιστοποιηθούν ή θα αποφευχθούν συνολικά κατά τα επόμενα έτη.

Στο συνηθισμένο ερώτημα για το αν τα φροντισμένα παιδιά θα απαλλαχθούν από τις Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες όσο μεγαλώνουν, η απάντηση είναι ότι οι μαθησιακές δυσκολίες δεν εξαφανίζονται με τον καιρό. Είναι μια κατάσταση εφόρου ζωής. Ξέρουμε ότι τα προβλήματα που εμφανίζονται στη γλώσσα, στα μαθηματικά και σε άλλους τομείς θα συνεχίσουν να υπάρχουν, πιθανώς βελτιωμένα, αφού θα έχει παρασχεθεί κατάλληλο εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης.

Οι πιο συνηθισμένες ενδείξεις ύπαρξης ειδικών μαθησιακών δυσκολιών σε παιδιά στο γυμνάσιο & στο λύκειο είναι οι εξής:

Στην Ανάγνωση-Γραφή:

• Τα παιδιά εξακολουθούν να διαβάζουν λάθος τις λέξεις, ή αντικαθιστούν λέξεις με άλλες παρόμοιες και κάπου-κάπου παραλείπουν ολόκληρες γραμμές. Επίσης κάνουν αρκετά ορθογραφικά λάθη, έχουν φτωχό και περιορισμένο λεξιλόγιο. Παρατηρούμε αργό ρυθμό στη γραφή, ακόμα και στην αντιγραφή, προτάσεις χωρίς ορθή δομή (συντακτική) ή νόημα.
• Κατανόηση: Δυσκολία στη σημασιολογική κατανόηση των λέξεων. Δυσκολία στη σύνταξη περίληψης. Δυσκολία στη απαρίθμηση/ αφήγηση γεγονότων με σωστή χρονική σειρά.

Στα Μαθηματικά:

Υστερούν στις λεκτικές δεξιότητες (για την επεξεργασία των αριθμολέξεων, την αποκωδικοποίηση της μαθηματικής ορολογίας, την ανάγνωση και κατανόηση λεκτικών προβλημάτων ή εκφωνήσεων των ασκήσεων), η μνήμη για την απομνημόνευση βασικών αριθμητικών δεδομένων, διαδικασιών, κανόνων, τύπων, συμβόλων (Καραγιαννάκης, 2012). Δυσκολία στην αντίληψη της ποσότητας, στη σύνδεση ποσότητας συμβόλων, σύγχυση στην εφαρμογή των μαθηματικών συμβόλων, οπότε και στην ορθή μαθηματική πράξη. Σύγχυση διαδικασιών και βημάτων στην άλγεβρα επίσης μειωμένη οπτικοχωρική αντίληψη στη γεωμετρία και στις γραφικές παραστάσεις. Μεγάλη δυσκολία στην κατανόηση των αφηρημένων εννοιών, τόσο στην γλώσσα όσο και στα μαθηματικά.

Στη μνήμη:

Δυσκολία στην ανάκληση γεγονότων π.χ. προπαίδεια, επίσης στη γνώση και χρήση τύπων τόσο στα Μαθηματικά όσο και στη Φυσική και Χημεία. Μεγάλη δυσκολία στη γενίκευση των ορθογραφικών κανόνων.

Μπορούν οι έφηβοι με Ε.Μ.Δ. να διδάσκονται και να χρησιμοποιούν σύνθετες στρατηγικές μάθησης; Μήπως η χρήση αυτών των στρατηγικών οδηγούν σε βελτιωμένη απόδοση για τα ακαδημαϊκά τους καθήκοντα;

Επιπρόσθετα, είναι αναγκαίο να τονίσουμε ότι η εφηβεία επιπλέον φέρνει μεγάλη αναστάτωση στα παιδιά, ειδικά σε εκείνα που έχουν διάγνωση για ΔΕΠ-Υ. Στην εφηβεία τα συμπτώματα της υπερκινητικότητας μειώνονται μεν αλλά σε ποσοστό 60% των παιδιών με διάγνωση ΔΕΠ-Υ αναπτύσσεται Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή ή Διαταραχή Διαγωγής. Οι έφηβοι με ΔΕΠ-Υ εμφανίζουν σχολική αποτυχία και νεανική παραβατικότητα. Παρουσιάζουν χαμηλή κοινωνική και συναισθηματική προσαρμογή, χαμηλό επίπεδο ανοχής στη ματαίωση, αυξημένη ανησυχία και νευρικότητα και ανώριμη συμπεριφορά. Όμως τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ έχουν κατά 70% μαθησιακές δυσκολίες (Λαμπροπούλου, 2011). Οι τρείς πρωτογενείς παράγοντες της ΔΕΠ-Υ είναι η Απροσεξία (έλλειμμα προσοχής), η Παρορμητικότητα (αδυναμία αυτοελέγχου) και η Υπερκινητικότητα. Από αυτούς τους παράγοντες η Υπερκινητικότητα που σαφέστατα όσο περνάνε τα χρόνια μειώνεται, συγχρόνως δεν μας απασχολεί σοβαρά στο ζήτημα των Μ.Δ., οι άλλοι δύο παράγοντες είναι στο προσκήνιο, άρα είναι καθοριστική η επίδρασή τους στην σχολική υποεπίδοση. Τα άτομα με το σύνδρομο ΔΕΠ-Υ ή ΕΠΥ εξαιτίας των προβλημάτων αυτορρύθμισης, αναχαίτισης, αφύπνισης της αντίληψης, ρυθμού και μνήμης (προ πάντων μνήμης εργασίας), παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες ευρέος φάσματος (Λιβανίου, 2004).

Η μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο

Η μετάβαση από την πρωτοβάθμια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μπορεί να προβληματίζει έως να προξενεί άγχος σε κάθε νεαρό άτομο, αλλά τα άτομα με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (Ε.Μ.Δ.) ή άλλες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι κάτω από ακόμη μεγαλύτερη πίεση. Τα δημοτικά σχολεία προσφέρουν μεγαλύτερη προβλεψιμότητα καθώς οι περισσότερες ώρες περνούν με τον ίδιο δάσκαλο και στην ίδια τάξη, όλη τη σχολική χρονιά. Η μετάβαση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση συνοδεύεται από πολλές αλλαγές, όπως είναι οι διαφορετικές σχολικές αίθουσες και βέβαια η εναλλαγή των καθηγητών.

Αν η μετάβαση από την πρωτοβάθμια στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν αντιμετωπισθεί με κατάλληλο τρόπο, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορεί να καταλήξουν απομονωμένα και ευάλωτα. Μια καλά σχεδιασμένη μετάβαση θα βοηθήσει να αρθούν τα εμπόδια στη μάθηση και θα επιτρέψει στους μαθητές να αναπτύξουν το πλήρες ακαδημαϊκό δυναμικό τους.

Είναι προφανές ότι οι όψιμες Μαθησιακές Δυσκολίες, που παρουσιάζονται στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και αντιμετωπίζονται με την εκπαιδευτική στήριξη, την ειδική παρέμβαση μπορεί να βελτιώνονται αλλά δεν ξεπερνιούνται. Αποτελεί δυστυχώς κοινή διαπίστωση ότι με βάση τα αναλυτικά προγράμματα και το νομοθετικό πλαίσιο για τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δεν υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη εφαρμογής προγραμμάτων παρέμβασης, όσο αφορά στην αντιμετώπιση δυσκολιών στον τομέα της ανάγνωσης, της ορθογραφημένης γραφής και των μαθησιακών δυσκολιών στα μαθηματικά. Από μελέτη των νομικών ρυθμίσεων διαπιστώνεται ότι η απόκτηση του γραπτού λόγου στις βασικές του παραμέτρους αποτελεί αποκλειστική υπόθεση του δημοτικού σχολείου.

Ειδικότερα, όσο αφορά στη ρύθμιση για την αξιολόγηση των παιδιών με διαγνωσμένη δυσλεξία, τα προβλήματα στο γραπτό λόγο δε φαίνεται να συνιστούν εμπόδιο για τη μετάβασή τους στις επόμενες τάξεις του Γυμνασίου ή του Λυκείου. Παρά την αναμφισβήτητη χρησιμότητα καθώς και την ευρύτατη αποδοχή που έχει γνωρίσει η παραπάνω θεσμική μέριμνα, ωστόσο, όταν δεν παρέχει σαφείς πληροφορίες για το είδος και τον τρόπο υποστήριξης των μαθητών με παρόμοια προβλήματα, καθίσταται άκυρη και πολλές φορές συνιστά αφετηρία για την κατάχρηση και σύγχυση των εννοιών που συνδέονται με τις μαθησιακές δυσκολίες (Καρβούνης, 2004).

Συμπερασματικά, επισημαίνεται ότι η αναγκαία και καθοριστική για την μαθησιακή εξέλιξη των παιδιών διαδικασία παρέμβασης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, πρέπει να συνεχισθεί και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Δεν πρέπει κάτι που ξεκίνησε και δίνει αποτελέσματα στα παιδιά, για να καλύψει την ακαδημαϊκή ανάπτυξη και πρόοδο αυτών των μαθητριών/των που την έχουν τόση ανάγκη.

Πηγή: iPaideia.gr

Αρχαία Ελληνικά και παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες

Από την α' γυμνασίου τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τα αρχαία ελληνικά, μάθημα που δυσκολεύει τους περισσότερους μαθητές, κυρίως αυτούς που έχουν κάποια μαθησιακή δυσκολία/ δυσλεξία.

Η δυσκολία βρίσκεται κυρίως στο ότι η γραμματική των αρχαίων διαφέρει αρκετά με των νέων ελληνικών και τα παιδιά μπερδεύονται. π.χ. διαφορετικές πτώσεις ουσιαστικών (δοτική), διαφορετικές εγκλίσεις (ευκτική) και διαφορετικά σημεία στίξης.

Οι φιλόλογοι λοιπόν μπορούν και πρέπει έστω να φανταστούν πόσο δύσκολα είναι τα αρχαία ελληνικά για έναν μαθητή που ακόμα δυσκολεύεται πολύ με τη γραφή, την ορθογραφία και το συντακτικό στα νέα ελληνικά. Πόσο δύσκολο και δυσνόητο είναι για το παιδί που παραλείπει τα βασικά σημεία στίξης να μάθει να τονίζει σωστά με δασείες και περισπωμένες!

Πώς θα βοηθήσετε ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες στα Αρχαία ελληνικά:

- Να έχετε λιγότερες προσδοκίες από αυτούς τους μαθητές. π.χ. Ζητήστε να μάθουν να κλίνουν μερικά εύκολα ρήματα και ουσιαστικά.

- Κάντε καρτέλες με τα ρήματα ή τα ουσιαστικά που κλίνονται με τον ίδιο τρόπο και δώστε σε όλους τους μαθητές.

- Στις φωτοτυπίες χρησιμοποιήστε χρώματα, ακόμα και αστείες φιγούρες που θα βρείτε στο διαδίκτυο.

- Δώστε πολλά παραδείγματα για κάθε γραμματικό και συντακτικό φαινόμενο και συνδέστε τα όσο γίνεται με τα αντίστοιχα των νέων ελληνικών.

- Μην επιμένετε να μάθουν να τονίζουν στα αρχαία ελληνικά!

- Μην περιμένετε να σας κάνουν αυτολεξεί μετάφραση, γιατί κάτι τέτοιο μόνο με"παπαγαλία" θα μπορούσε να γίνει που δεν έχει και ιδιαίτερο νόημα γιατί την επόμενη μέρα το παιδί θα το ξεχάσει. Αντίθετα ζητήστε να διηγηθεί την περίληψη με δικά του λόγια ή κάντε ερωτήσεις σχετικές με το νόημα του κειμένου.

- Βαθμολογήστε με επιείκεια, όχι μόνο με βάση την επίδοση αλλά κοιτώντας και την προσπάθεια. Ένα παιδί μπορεί να μην τα καταφέρνει καλά στα Αρχαία Ελληνικά, αλλά να προσπαθεί, να γράφει πάντα τις ασκήσεις του και να δείχνει ενδιαφέρον για το μάθημα. Αυτά και μόνο αρκούν για έναν καλύτερο βαθμό.

Σοφία Τσιντσικλόγλου, Ειδική Παιδαγωγός

Δυσκολίες στη μάθηση ή μαθησιακές δυσκολίες;

Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες το 15%-20% του μαθητικού πληθυσμού φαίνεται να αντιμετωπίζει περισσότερο η λιγότερο κάποιο πρόβλημα στη μάθηση ή δυσκολία σε κάποιο τομέα η αντικείμενο μάθησης.

Η κλινική εικόνα των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες είναι διαφορετική από παιδί σε παιδί, ανάλογα με το είδος της δυσκολίας, την αιτιολογία, την ένταση, τα συμπτώματα, αλλά και με τον τρόπο που αντιδρά σε αυτήν το παιδί, η οικογένεια και ο κοινωνικός περίγυρος.

Ο όρος μαθησιακές δυσκολίες χρησιμοποιείτε ευρέως για να χαρακτηρίσει αυτή την συγκεκριμένη κατάσταση που αντιμετωπίζει ο μαθητής και δεν αποτελεί αυτόνομα μια διαταραχή που αυτό σημαίνει, ορισμός, βαθύτερα αίτια, κλινική εικόνα.

Και αυτό γιατί μαθησιακές δυσκολίες εξίσου μπορούν να αντιμετωπίζουν παιδιά με νοητική υστέρηση, με οριακή νοημοσύνη, με ειδικές μαθησιακές διαταραχές ( όπως είναι και η Δυσλεξία) παιδιά με αισθητηριακές βλάβες, παιδιά με γλωσσική ανωριμότητα, με διάσπαση προσοχής κ.ο.κ

Αυτό σημαίνει πως η αιτιολόγηση είναι πολύ σημαντική προκειμένου να έχουμε μια συνολική εικόνα αλλά και για να γνωρίζουμε τι να αναμένουμε για την κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Φυσικά η αξιολόγηση της κάθε περίπτωσης, δεν είναι ευθύνη του εκπαιδευτικού αλλά του εκάστοτε ειδικού επιστήμονα (λογοθεραπευτή,ψυχολόγο, παιδοψυχιάτρο, αναπτυξιολόγο κ.ο.κ)

Θα λέγαμε λοιπόν ορίζοντας της μαθησιακές δυσκολίες:

Πως πρόκειται για ένα ευρύ φάσμα ανομοιογενών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν παιδιά από διάφορες ομάδες που μπορεί να έχουν χαμηλή, μέτρια ή ακόμα και υψηλή νοημοσύνη.

Οι δυσκολίες αυτές μπορεί να εκδηλώνονται σε μια οι περισσότερες από τις βασικές λειτουργίες που σχετίζονται με την κατανόηση ή τη χρήση της ομιλίας, της ανάγνωσης, της γραφής και της λογικομαθηματικής σκέψης.

Σε μαθησιακό επίπεδο μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα προβλήματα αναλόγως τη δεξιότητα:

Προβλήματα που παρατηρούνται στην ανάγνωση:

Όπου παραλείπονται, προσθέτονται και αντικαθίστανται γράμματα συλλαβές ακόμα και ολόκληρες λέξεις ( μολύδια =μολύβια/ πά-λαση =παρέλαση/ Πίνω - νερό –Πίνω το νερό)

Χάνουν τη σειρά τους όταν διαβάζουν

Συγχέουν γράμματα που μοιάζουν οπτικά μεταξύ τους ( τ-π,ζ-ξ,β-θ,α-ο,φ-ψ)

Η ροή τους κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης είναι κακή με άναρχες παύσεις

Δεν σέβονται τα σημεία στίξης

Πολλές φορές δεν κατανοούν τελικά το αναγνωσμένο κείμενο

Στη γραφή:

Ορθογραφικά λάθη

Αντιμεταθέσεις ,παραλείψεις, προσθέσεις γραφημάτων

Συγχύσεις φθόγγων που ακουστικά διαφέρουν ελάχιστα μεταξύ τους (γ-χ,θ-δ,φ-β,ζ-σ)

Συγχύσεις γραμμάτων που μοιάζουν οπτικά μεταξύ τους

Δυσκολίες ακόμη και στην αντιγραφή από πίνακα

Κακός σχεδιασμός των γραφημάτων

Μη σεβασμός των ορίων του τετραδίου

Λανθασμένα κολλάνε ή αφήνουν κενά στις λέξεις της πρότασης

Ελλιπής ή λανθασμένη τοποθέτηση των σημείων στίξης

Γενικότερα κακή εικόνα γραπτού

Στην κατανόηση και απόδοση κειμένων :

Αδυνατούν να οργανώσουν τη σκέψη τους και να διατυπώσουν το κείμενο

Μπερδεύουν τη χρονική σειρά των γεγονότων

Αδυνατούν να απομονώσουν τα σημαντικά στοιχεία και να αφηγηθούν περιληπτικά

Δυσκολεύονται να κατανοήσουν το κυρίως θέμα και να το αποδώσουν με δικά τους λόγια

Επίσης συνήθως η κατανόηση δυσχεραίνεται και από τις σημασιολογικές ελλείψεις ( ελλιπές λεξιλόγιο κατανόησης και παραγωγής)

Στη γραπτή έκφραση

Σε μαθήματα όπως το ΄΄σκέφτομαι και γράφω΄΄ αδυνατούν να εκφραστούν γραπτά με συνοχή και τις περισσότερες φορές το λεξιλόγιο τους είναι φτωχό και δεν συμβαδίζει με την ηλικία τους.

Στη λογικομαθηματική σκέψη :

Δυσκολίες στις αριθμητικές αλληλουχίες

Μη τήρηση αλληλουχιών και κανόνων για επίλυση προβλημάτων

Παρατηρούνται δυσκολίες στην αναγνώριση των συμβόλων

Δυσκολίες στην εκτέλεση των αριθμητικών πράξεων

Στην αποστήθιση της προπαίδειας

Στην κατανόηση των προβλημάτων κ.α

Όπως γίνεται κατανοητό οι μαθησιακές δυσκολίες δεν είναι κάτι κοινό και κυρίως ποτέ δεν είναι μόνο, αυτό που φαίνεται. Είναι μια αλυσίδα πραγμάτων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και χρειάζεται εξειδικευμένες γνώσεις για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στην εστία του και όχι απλώς να καλυφθεί το εκάστοτε σύμπτωμα.

Επίσης πρέπει να σημειωθεί πως δεν υπάρχει πανάκεια για την ριζική επίλυση τέτοιων διαταραχών. Η σωστή κατεύθυνση στην αποκατάσταση ξεκινάει πάντοτε από τη σωστή διάγνωση και τη σωστή πληροφόρηση του ενδιαφερόμενου.

Βαλσαμίδου Ι. Φανή, Λογοπεδικός & Ειδικός παιδαγωγός

WISC-III: Τί είναι;

H ονομασία του WISC βγαίνει από τα αρχικά των λέξεων Weschler Intelligence Scale for Children. Πρόκειται για ένα τεστ νοημοσύνης που απευθύνεται σε παιδιά από 6 μέχρι και 16 ετών.

Φτιάχτηκε το 1949 από τον Αμερικανό ψυχολόγο David Weschler, ενώ το 1997 έγινε η προσαρμογή του στα ελληνικά. Θεωρείται ένα από τα πιο αξιόπιστα μέσα αξιολόγησης των γνωστικών λειτουργιών και της νοημοσύνης των παιδιών.

Τι περιλαμβάνει το τεστ

Το τεστ χωρίζεται σε 2 είδη κλιμάκων, τις λεκτικές και τις πρακτικές κλίμακες με επιμέρους δραστηριότητες στην κάθε μία. Το επίπεδο δυσκολίας του τεστ είναι πάντα ανάλογο με την ηλικία του παιδιού. Επίσης για τις περισσότερες ασκήσεις υπάρχει χρονικό όριο.

Λεκτικές κλίμακες- χωρίς μολύβι και χαρτί

Πληροφορίες - Το παιδί καλείται να απαντήσει προφορικά σε ερωτήσεις γενικών γνώσεων

Αριθμητική - Ασκήσεις αριθμητικών προβλημάτων

Μνήμη αριθμών - Το παιδί πρέπει να επαναλάβει ακολουθίες αριθμών όπως της ακούει από τον εξεταστή.

Λεξιλόγιο - Ορισμοί λέξεων

Ομοιότητες - Εντοπισμός ομοιοτήτων μεταξύ δύο αντικειμένων ή εννοιών. π.χ. τι κοινό έχει το γάλα με το νερό;

Κατανόηση - Λύσεις, προτάσεις και εξηγήσεις σχετικά με θέματα της καθημερινής ζωής. π.χ. Τι θα κάνεις αν κοπείς στο δάχτυλό σου;

Πρακτικές κλίμακες

Κωδικοποίηση

Συμπλήρωση εικόνων - τι λείπει από κάθε εικόνα

Σειροθέτηση εικόνων - ανακατεμένες εικόνες μιας ιστορίας

Συναρμολόγηση αντικειμένων - παζλ

Σχέδια με κύβους - Δημιουργία με βάση συγκεκριμένου σχεδίου

Σύμβολα - Το παιδί βλέπει δύο ομάδες συμβόλων και εντοπίζει όμοια σχήματα

Λαβύρινθοι

Αξιολόγηση αποτελεσμάτων

Καταγράφεται η βαθμολογία κάθε κλίμακας σε αρχικές τιμές. Γίνεται μετατροπή με τη βοήθεια πινάκων σε τυπικούς βαθμούς, βάσει των οποίων δίνονται οι αναπτυξιακές ηλικίες που αντιστοιχούν στην επίδοση του παιδιού σε κάθε κλίμακα Υπολογίζονται τρεις δείκτες: o δείκτης λεκτικής νοημοσύνης, ο δείκτης πρακτικής νοημοσύνης και ο γενικός δείκτης, από την επίδοση σε όλες τις υποκλίμακες του τεστ.

Ποιοί κάνουν το τεστ WISC
Οι εξεταστές είναι ψυχολόγοι με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.

Το τεστ διαγνώσκει μαθησιακές δυσκολίες;
Το WISC-III δίνει ελάχιστα στοιχεία για μαθησιακές δυσκολίες ή για το σύνδρομο ελλειματικής προσοχής και υπερκινητικότητας.
Μέσα στις επιμέρους ενότητες του έχει κάποιες δραστηριότητες που εξετάζουν το μαθησιακό επίπεδο του παιδιού. Όμως δεν είναι τεστ διάγνωσης των μαθησιακών δυσκολιών, αλλά ένα τεστ νοημοσύνης. Πολλά κέντρα ειδικής αγωγής κάνουν το τεστ στα παιδιά που πηγαίνουν εκεί με ενδείξεις μαθησιακών δυσκολιών ή υπερκινητικότητας, αλλά χωρίς ιδιαίτερο νόημα. Δυστυχώς δεν υπάρχει ένα σταθμισμένο και αναγνωρισμένο τεστ για τις μαθησιακές δυσκολίες - δυσλεξία. 

 Σοφία Τσιντσικλόγλου, Ειδική Παιδαγωγός

Δυσκολία στην κατανόηση κειμένου: Τρόποι αντιμετώπισης

Για να μπορεί ένα παιδί να κατανοεί αυτά που διαβάζει πρέπει να αποκωδικοποιεί τα γράμματα, να συνδέει τις λέξεις με τις γνώσεις του και να έχει επαρκές λεξιλόγιο.

Πολλές φορές τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες διαβάζουν εντελώς μηχανικά, δηλαδή δεν κατανοούν αυτά που προφέρουν. Αποτέλεσμα είναι να διαβάζουν ένα κείμενο και στο τέλος να μην έχουν ιδέα σε τι αναφέρεται! Δεν μπορούν να κάνουν περίληψη, να διηγηθούν αυτό που διάβασαν, να βάλουν σε σωστή σειρά τα γεγονότα, ούτε να θυμηθούν ποιοι είναι οι ήρωες ή ο χώρος που διαδραματίζεται η ιστορία που διάβασαν.

Τρόποι αντιμετώπισης

• Αν το κείμενο είναι μεγάλο τότε κόψτε το σε μικρές ενότητες. Αν το παιδί δυσκολεύεται πολύ τότε ζητήστε του να διαβάσει μια παράγραφο. Μετά βρείτε το κεντρικό θέμα της παραγράφου, κάνοντας απλές ερωτήσεις στο παιδί.

• Ρωτήστε αν έχει κάποια άγνωστη λέξη. Συνήθως η απάντηση που θα πάρετε είναι “όχι” ενώ μπορεί και να υπάρχουν λέξεις που το παιδί δεν γνωρίζει. Αν εντοπίσετε κάποια δύσκολη λέξη, τότε αναλύστε την.

• Γράψτε μια λεζάντα δίπλα από κάθε παράγραφο.

• Σημειώστε λέξεις - κλειδιά κάθε παραγράφου.

• Αφού γίνει αυτό για κάθε παράγραφο, τότε κάντε ερωτήσεις κατανόησης στο παιδί. π.χ. ποιος είναι ο πρωταγωνιστής, πού γίνεται η ιστορία, τι σου έκανε εντύπωση, πώς νοιώθει ο ήρωας κ.λ.π.

• Ανάλογα με το ύφος και το είδος του κειμένου, μπορείτε να ζητήσετε από το παιδί να φτιάξει μια σχετική ζωγραφιά με όσα διάβασε.

• Επιλέξτε ευχάριστα κείμενα, με ζωηρούς διαλόγους και ιδιαίτερους χαρακτήρες που θα τραβήξουν το ενδιαφέρον του παιδιού.

• Αφού αναλύσετε το κείμενο ανά παράγραφο, ζητήστε από το παιδί να σας διηγηθεί με δικά του λόγια την ιστορία. Αν δυσκολεύεται, μπορεί να κοιτάει στις σημειώσεις που γράψατε. Αυτό μπορεί να γίνει προφορικά ή και γραπτά.

• Πείτε στο παιδί κάτι αναληθές με το κείμενο και ρωτήστε το αν συμφωνεί. π.χ. Μέσα στο δάσος βρίσκονταν 3 καφέ αρκούδες, συμφωνείς; Έτσι θα πρέπει ο μαθητής να ανακαλέσει από την μνήμη του ή αν δεν θυμάται να ψάξει να βρει την απάντηση μέσα από το κείμενο. Αυτός είναι ένας τρόπος να δείτε αν όντως το παιδί κατάλαβε και θυμάται αυτά που διάβασε.

• Κείμενα που συνοδεύονται από εικόνες βοηθούν πολύ στην κατανόηση του κειμένου.

• Ξεκινήστε με απλά κείμενα, ανάλογα με το επίπεδο του κάθε μαθητή και τον βαθμό της δυσκολίας που αντιμετωπίζει.

Τμήματα Ένταξης: Τί είναι και τί κάνουν

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

1) Ο εκπαιδευτικός του τμήματος ένταξης υποστηρίζει το συνάδελφο της γενικής αγωγής με τις γνώσεις του πάνω στην εκπαίδευση μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, δίνει τις συμβουλές του για την διαφοροποιημένη διδασκαλία των μαθητών αυτών αλλά και έτοιμο υλικό για να βοηθήσει τους μαθητές του μέσα στην τάξη.

2) Το τμήμα ένταξης λειτουργεί και σαν χώρος «αποσυμπίεσης » και ηρεμίας για παιδιά με αυτισμό, με επιθετικότητα, υπερκινητικότητα και γενικά με «ένταση». Ο χώρος της τάξης δεν μπορεί να «βοηθήσει» ένα μαθητή που ηχολαλεί έντονα και για αρκετή ώρα, που έχει έντονο θυμό που θα καταλήξει σε επιθετικότητα λεκτική ή σωματική, που δεν έχει μάθει ακόμα να ακολουθεί τα εκπαιδευτικό τρόπο λειτουργίας της τάξης και θα σηκώνεται συνέχεια θα πετάει πράγματα, που έχει διάσπαση προσοχής και δεν μπορεί να συγκεντρωθεί σε αυτό που προσπαθούν να του διδάξουν γιατί υπάρχουν 25 παιδιά και «ενοχλείται» κ.α. Το ίδιο ισχύει φυσικά με τον εκπαιδευτικό και τα παιδιά της τάξης που κάνουν το μάθημά τους.

3) Με την συνδιδασκαλία βοηθάει και το μαθητή και τον εκπαιδευτικό της γενικής αγωγής μέσα στην τάξη μόνο τις ώρες που χρειάζεται ο μαθητής χωρίς να εγκαταλείπονται τα υπόλοιπα παιδιά του τμήματος ένταξης.

4) Βοηθάει και όλους τους εκπαιδευτικούς των ειδικοτήτων για τους ίδιους λόγους που μπαίνουν σε αυτή την τάξη (ξένων γλωσσών, πληροφορικής, μουσικής κ.α.)

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ

5) Ενημερώνει και υποστηρίζει τους γονείς των μαθητών του τμήματος ένταξης σε μια σχέση αλληλεπίδρασης .Τους καθοδηγεί , τους συμβουλεύει και στο πρόσωπό του βρίσκουν ακόμα έναν εκπαιδευτικό που τους βοηθάει εκτός από το δάσκαλο της τάξης .

6) Υποστηρίζει και όλους τους γονείς που νομίζουν ότι τα παιδιά τους έχουν μια «μαθησιακή δυσκολία» και καταφεύγουν στα κέντρα λόγου χωρίς να είναι απαραίτητο πληρώνοντας 45 ευρώ την ώρα.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ

7) Εκτός από ότι έχει να κάνει με το γνωστικό αντικείμενο δίνει την δυνατότητα να κοινωνικοποιηθούν οι μαθητές μέσα από την ένταξή τους σε ομάδες με μαθητές από διαφορετικά τμήματα ή και από διαφορετικές τάξεις.

8) Έχει τον χρόνο για εξατομικευμένη και για διαφοροποιημένη διδασκαλία πράγματα που δεν μπορούν να γίνουν στο περιβάλλον της τάξης.

9) Πολλές φορές διαθέτει προγράμματα (cd-rom) που γίνονται στον ηλεκτρονικό υπολογιστή και βοηθάνε τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες .

ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

10) Ο εκπαιδευτικός του τμήματος ένταξης βοηθάει ΟΛΗ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ

Γι΄ αυτό και όσα σχολεία δεν έχουν τμήμα ένταξης (από λάθος αντίληψη για την λειτουργία τους) τώρα προσπαθούν να ιδρύσουν αλλά….

Tα αρχαία ελληνικά θεραπεύουν τη δυσλεξία!

Tην ωφέλεια που προκύπτει για τη διαμόρφωση και τη σωστή χρήση του εγκεφάλου αναγνωρίζουν ξένοι καθηγητές, οι οποίοι προτείνουν τη συστηματική διδασκαλία της γλώσσας σαν θεραπεία σε δυσλεκτικά παιδιά, ενώ εδώ τείνουν να εξαφανιστούν ολοκληρωτικά από την εκπαίδευσή μας.

Σύμφωνα με την θεωρία, του Καθηγητού της Φιλολογίας Eric Havelock η οποία στηρίζεται στον Πλάτωνα, το αρχαίο Ελληνικό αλφάβητο προκάλεσε πακτωλό αφηρημένων εννοιών στον Αρχαίο Ελληνικό…. κόσμο, λόγω ενεργοποίησης του εγκεφάλου των χρηστών του.

Στον συνεδριακό τόμο των τετρακοσίων σελίδων «Alphabet and the Brain, έκδοση Springer του 1988» παρουσιάζονται τα συμπεράσματα πλήθους κορυφαίων επιστημόνων φιλολόγων, γλωσσολόγων και άλλων ειδικοτήτων, πλην Ελλήνων αντιστοίχων ειδικοτήτων.

Επιμελητές της έκδοσης ήταν ο Καθηγητής της Ιατρικής Charles Lumsden του Πανεπιστημίου του Τορόντο και ο Διευθυντής του Κέντρου Θεωρίας της Επικοινωνίας “Marchal McLuhan” Derrick De Kerckhove.

Tα επιστημονικά αποτελέσματα τα οποία υποστηρίζουν την θεωρία του Havelock είναι τα εξής:   

1. Η περιοχή Broca, που βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου, ενεργοποιήθηκε λίγο περισσότερο, λόγω του Ελληνικού αλφαβήτου διότι χρησιμοποιήθηκαν επιτυχώς φωνήεντα σε γραφή για πρώτη φορά.

2. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος επαναπρογραμματίστηκε ριζικώς.

3. Η πιο πάνω αναφερθείσα συγκλονιστική μεταβολή στην λειτουργία του εγκεφάλου προκάλεσε μία ουσιώδη αλλαγή στην ψυχολογία των χρηστών του αλφαβήτου από την οποία προέκυψε η ανάγκη επικοινωνίας των πολιτών δια της λειτουργίας του θεάτρου.

Οι δημοσιευμένες έρευνες της επιστημονικής ομάδας του Ιωάννη Τσέγκου παρουσιάζονται στο βιβλίο «Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΝΩΝ». Σε αυτές, αλλά και σε νεώτερες έρευνες 1999-2010, απέδειξαν ότι οι μετρήσιμοι δείκτες της Λεκτικής Νοημοσύνης και της Αφαιρετικής Σκέψης με αποδεκτές τεχνικές επιταχύνθηκαν σε ομάδα 25 μη-δυσλεξικών παιδιών. Η διδασκαλία στα παιδιά αυτά καθώς και οι μετρήσεις των δεικτών άρχισαν από την ηλικία των 8 ετών και συνεχίστηκαν μέχρι και τα 12 χρόνια τους.

Οι ίδιοι δείκτες επιβραδύνθηκαν στην ισάριθμη ομάδα μη-δυσλεξικών παιδιών τα οποία δεν διδάχθηκαν εβδομαδιαίως και εξωσχολικώς επί δίωρο την Αρχαία Γλώσσα. Ας σημειωθεί ότι οι δύο ομάδες διδάχθηκαν τα ίδια προγραμματισμένα μαθήματα στο κανονικό ωράριο η δε στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων έγινε με γενικώς αποδεκτό πρότυπο. Ωστόσο, η Αυστραλή Πανεπιστημιακή ερευνήτρια Kate Chanock έκανε ένα βήμα παράλληλο ως προς τον Ιωάννη Τσέγκο διότι στο έργο της «Help for a dyslexic learner from an unlikely source: the study of Ancient Greek, Literacy 2006» περιγράφει πως κατέστησε ένα αγγλομαθή δυσλεξικό σε μη-δυσλεξικό με τα Αρχαία Ελληνικά!

Εν τούτοις, από φέτος, τα μεν παιδιά της Αγγλίας του Δημοτικού στην περιοχή της Οξφόρδης, με επιστημονική πρόταση, επιπροσθέτως των μαθημάτων τους θα μαθαίνουν Αρχαία Ελληνικά, τα δε αντίστοιχης ηλικίας Ελληνόπουλα, μόνον με πολιτική απόφαση, δεν θα διδάσκονται την Αρχαία Γλώσσα ενώ θα έπρεπε, αλλά Αγγλικά!! 

(Σταύρος Π. Παπαμαρινόπουλος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών Μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας 2004-2010 )

Τα συμπτώματα της Δυσλεξίας σε κάθε ηλικία

Στο Gemm Learning παρουσιάστηκε το Dyslexia Infographic που αναφέρει τα συμπτώματα της Δυσλεξίας όπως εκφράζονται κάθε φορά ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Παρουσιάζεται εδώ η μετάφραση:

Αντοχή/ζωτικότητα κατά την ανάγνωση

• Δεν μπορεί να διαβάσει για μεγάλες περιόδους (9-11 και 12+)
• Κουράζεται ακόμα και όταν διαβάζει για λίγη ώρα (9-11 και 12+)
• Ξαναδιαβάζει την ίδια σελίδα πολλές φορές (9-11 και 12+)
• Είναι αργός αναγνώστης (9-11 και 12+)

Η στάση του απέναντι στην ανάγνωση

• Αντιστέκεται στην ανάγνωση (5-8, 9-11 και 12+)
• Δεν διαβάζει για ευχαρίστηση (9-11 και 12+)
• Είναι απρόθυμο να διαβάσει φωναχτά (5-8)
• Δεν έχει αγαπημένο βιβλίο χωρίς εικόνες (5-8)
• Η μελέτη για το σπίτι είναι πηγή άγχους (9-11 και 12+)

Φωνολογική ετοιμότητα

• Δεν μπορεί να διαβάσει άγνωστες λέξεις (5-8)
• Μαντεύει ή προσπερνά λέξεις όσο διαβάζει (5-8)
• Εισάγει, παραλείπει ή μπερδεύει γράμματα όσο διαβάζει (5-8)
• Δεν του αρέσει να διαβάζει φωναχτά (5-8)
• Αντιστρέφει γράμματα όταν γράφει (5-8)

Κατανόηση/Αντίληψη

• Δυσκολία να καταλάβει τη κυριολεκτική έννοια αυτών που διάβασε (9-11)
• Δεν μπορεί να εκμαιεύσει τις κύριες ιδέες ενός κειμένου (12+)
• Δεν τα πάει καλά σε τεστ πολλαπλής επιλογής (12+)
• Φτωχή μνήμη για γεγονότα και δεδομένα που δεν έχει ζήσει (9-11 και 12+)
• Δυσκολία να φτάσει σε συμπεράσματα απ;o ένα κείμενο (9-11 και 12+)

Ευχέρεια

• Αγνοεί κανόνες στίξης (5-8)
• Η φωναχτή ανάγνωση είναι αργή ή ασταθής (5-8, 9-11)
• Δεν μπορεί να διαβάσει φωναχτά με ρυθμό και κατάλληλο ύφος, είναι μονότονο (5-8)
• Θέλει να διαβάζει βιβλία μικρότερου βαθμού δυσκολίας (5-8, 9-11)
• Έχει δυσκολίες οπτικής διάκρισης (5-8, 9-11)

Γλώσσα

• Δυσκολία στην ομοιοκαταληξία (3-4)
• Φτωχό λεξιλόγιο (3-4, 5-8)
• Δυσκολία σε πολλαπλές οδηγίες (3-4, 5-8)
• Αργεί να απαντήσει σε ερωτήσεις (5-8)
• Προφέρει λάθος μεγάλες λέξεις όταν μιλάει (5-8)
• Δεν συμμετέχει σε ομάδες συζήτησης (3-4 και 5-8)

ΠΗΓΗ: dyslexiaathome.blogspot.gr

4 Σημάδια που ίσως να σημαίνουν ΔΕΠΥ

Το παιδί σας αποσπάται εύκολα; Είναι παρορμητικό ή υπερκινητικό; 

Μοιάζει να είναι ονειροπόλο;  

Αν το παιδί σας παρουσιάζει τις εν λόγω συμπεριφορές πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας, ίσως να πρόκειται για τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

Ακολουθούν 4 συμπτώματα, που όταν παρουσιάζονται σε ένα παιδί σε μεγάλη συχνότητα, ίσως να έχει ΔΕΠΥ.

Σύμπτωμα 1: Παρορμητικότητα

Τα παιδιά με ελλιπή έλεγχο των παρορμήσεων τους μπορεί να είναι ανυπόμονα και επίμονα. Συχνά διακόπτουν τους ανθρώπους και δυσκολεύονται να ελέγξουν τα λόγια και τα συναισθήματα τους . Θα μπορούσαν να συμμετάσχουν σε επικίνδυνες συμπεριφορές , επειδή δεν μπορούν να προγραμματίσουν το μέλλον ή να προβλέψουν τις συνέπειες των πράξεών τους . Εάν το παιδί σας έχει αυτό το σύμπτωμα , ο εγκέφαλός του ίσως μην χρησιμοποιεί αποτελεσματικά το νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη , η οποία διεγείρει το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τη διατήρηση της εστίασης και τη ρύθμιση της συμπεριφοράς .

Σύμπτωμα 2: Υπερκινητικότητα

Το σύμπτωμα αυτό είναι γνωστό κι ως υπερδραστηριότητα. Τα παιδιά με το σύμπτωμα αυτό αγγίζουν σε υπερβολικό βαθμό τα αντικείμενα του περιβάλλοντός τους, μοιάζουν ανήσυχα όταν κάθονται και σηκώνονται όταν οι περιστάσεις δεν το επιτρέπουν.  Η υπερκινητικότητα των παιδιών με ΔΕΠΥ δεν είναι σκόπιμη. Το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο της κίνησης λειτουργεί διαφορετικά στα παιδιά με ΔΕΠΥ.

Σύμπτωμα 3: Απροσεξία

Η απροσεξία είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της ΔΕΠΥ . Τα παιδιά με το σύμπτωμα αυτό συχνά δεν μπορούν να εστιάσουν την προσοχή τους σε κάτι , ακόμα κι αν προσπαθήσουν . Δυσκολεύονται να ακολουθήσουν οδηγίες , επειδή παραλείπουν βασικά κομμάτια των πληροφοριών . Μπορεί να κουράζονται εύκολα από το να προσπαθούν τόσο σκληρά για να εστιάσουν την προσοχή τους και να κάνουν λάθη επειδή χάνουν το ειρμό της σκέψης τους. Τα παιδιά που εμφανίζουν αυτό το σύμπτωμα χαρακτηρίζονται ως απρόσεκτα ή τεμπέλικα  και κανείς δεν εξετάζει το κατά πόσον θα μπορούσαν να έχουν ΔΕΠΥ.

Σύμπτωμα 4: Ονειροπόληση

Η ονειροπόληση ή αφηρημάδα δεν είναι τόσο συχνό χαρακτηριστικό της ΔΕΠΥ. Ίσως επειδή συγχέεται με την απροσεξία. Υπάρχει όμως διαφορά στη δυσκολία να συγκεντρωθεί σε μια εργασία και στην διάσπαση προσοχής από πληροφορίες που ο εγκέφαλος δεν μπορεί να φιλτράρει. Ένα εξωτερικό ερέθισμα, όπως ένας ήχος, ή μια σκέψη μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή του παιδιού με ΔΕΠΥ και να δυσκολευτεί να ολοκληρώσει ένα έργο ή ακόμα και μια συζήτηση.

Θα πρέπει να γνωρίζουμε όλοι μας και να κατανοούμε πως οι παραπάνω συμπεριφορές ενός παιδιού με ΔΕΠΥ δεν είναι σκόπιμες, αλλά αποτέλεσμα μιας αναπτυξιακής διαταραχής. Οι εν λόγω συμπεριφορές με την κατάλληλη εκπαίδευση από ειδικό, τόσο του παιδιού όσο και των γονιών, μπορούν να ελεγχθούν και να βελτιωθεί σημαντικά η ζωή του παιδιού στο σπίτι και στο σχολείο.

Το ταξίδι της Μαρίας: Εκπληκτικό βίντεο για τον αυτισμό

Για να αναπτυχθεί μια καλύτερη γνώση για τον αυτισμό στην κοινωνία, το Ίδρυμα Orange έχει δημιουργήσει 'το ταξίδι της Μαρίας', ένα σύντομο φιλμ από τον καλλιτέχνη Miguel Gallardo, πατέρα ενός κοριτσιού με αυτισμό.Το ταξίδι της Μαρίας είναι ένα μικρό ταξίδι στο εσωτερικό κόσμο μίας εφήβου που έχει αυτισμό, ένα ταξίδι γεμάτο χρώμα, αγάπη, δημιουργικότητα και γνησιότητα, που αρχίζει με την κατανόηση από τη μεριά των γονέων της οι οποίοι βλέπουν την κόρη τους να συμπεριφέρεται με διαφορετικό τρόπο, πριν πάρει την επιβεβαίωση της διάγνωσης: Αυτισμός .

Ελληνικοί υπότιτλοι Μαριλένα Μαδεμτζή.

5 Συμβουλές για να συγκεντρωθεί ένα παιδί με ΔΕΠΥ

Κάποιες φορές είναι πραγματική πρόκληση για ένα παιδί με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) να συγκεντρωθεί σε κάτι. Οι επιστημονικοί συνεργάτες της Εργοθεραπευτικής Υπηρεσίας του Λόγος και Επικοινωνία μας προτείνουν 5 εύκολες και διασκεδαστικές στρατηγικές που θα ενισχύσουν τη συγκέντρωση του μικρού σας.

Δίνετε οδηγίες ενώ παίζετε με μια μπάλα

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ χάνουν εύκολα την προσοχή τους και συχνά ονειροπολούν. Για να βοηθήσετε το παιδί να διατηρήσει την προσοχή του, δοκιμάστε να του δίνετε οδηγίες ενώ πετάτε μια μπάλα μπρος πίσω μεταξύ σας. Ζητήστε από το παιδί να επαναλάβει τις οδηγίες κάθε φορά που σας πετάει την μπάλα. Αργότερα, θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει την οπτική μνήμη της κίνησης και της διασκεδαστικής δραστηριότητας για να ανακαλέσει τη μνήμη του προφορικού σας λόγου.

Παιχνίδι: «Ακίνητος! Συγκεντρώσου!»

Μία από τις πιο καλές στιγμές για να εξασκηθείτε στη βελτίωση της προσοχής είναι όταν δεν υπάρχει προσδοκία ή ανάγκη για το παιδί να συγκεντρωθεί σε κάτι. Δοκιμάστε να παίξετε έναν γύρο «Ακίνητος! Συγκεντρώσου!» Όταν το παιδί δεν θα το περιμένει, πείτε «Ακίνητος! Συγκεντρώσου!» Το παιδί θα πρέπει να μείνει στη θέση του (ξεκινήστε με 10 δευτερόλεπτα και αυξήστε τον χρόνο σιγά σιγά). Όταν περάσει η καθορισμένη ώρα, ζητήστε από το παιδί να σας περιγράψει 3 πράγματα που παρατήρησε στον χώρο ενώ ήταν ακίνητο. Σταδιακά, μπορείτε να τοποθετήσετε μέσα στον χώρο σας λίστες με κανόνες ή μικροδουλειές και να του ζητήσετε να συγκεντρωθεί σε αυτά ενώ παραμένει σε ακινησία.

Μνήμη και μουσική

Οι άνθρωποι ανέκαθεν χρησιμοποιούσαν τη μουσική σαν εργαλείο για να συγκρατούν και να μεταδίδουν πληροφορίες. Μπορείτε να κάνετε κι εσείς το ίδιο – ακόμη και αν η μουσική δεν είναι το δυνατό σας σημείο. Δοκιμάστε να δημιουργήσετε μια μελωδία για τα γράμματα ενώ το παιδί σας συλλαβίζει μια λέξη. Χτυπήστε παλαμάκια και τραγουδήστε σε ρυθμό για να συνοδεύσετε τον φυσικό ρυθμό του παιδιού σας σε ό,τι κάνει (μικροδουλειές στο σπίτι). Πειραματιστείτε με αγαπημένα τραγούδια του παιδιού σας και χτίστε τη συγκέντρωση του ευχάριστα και χωρίς άγχος.

Ασχοληθείτε με παζλ

Υπάρχουν πολλά διαφορετικά παζλ που μπορούν να ενισχύσουν τη συγκέντρωση του παιδιού σας ενώ παράλληλα το βοηθούν να αναπτύξει δεξιότητες λεπτής κινητικότητας. Μην ξεχνάτε, όμως, πως τα παζλ δεν αποτελούν μόνο μια απτή δραστηριότητα. Παιχνίδια με λέξεις, παζλ λογικής και γενικά παιχνίδια που χρειάζονται επαγωγική σκέψη θα βοηθήσουν το παιδί σας να ανακαλύψει τις λύσεις, χρησιμοποιώντας το μυαλό του και όχι μόνο τα μάτια και τα χέρια του.

Κάντε τη μέρα σας μια ιστορία

Πολλά παιδιά λατρεύουν να είναι το κέντρο της προσοχής. Πείτε στο παιδί να σας περιγράψει τη μέρα του σα να θυμάται ένα αγαπημένο βιβλίο ή ταινία με τον εαυτό του σαν κεντρικό ήρωα. Αυτό θα βοηθήσει το παιδί σας να εσωτερικεύσει την καθημερινή του ρουτίνα και τα άτομα που έχουν πρωταγωνιστικούς ρόλους στη ζωή του.

Πηγή: www.infokids.gr

Δείτε πως είναι να διαβάζεις με δυσλεξία (κινούμενη εικόνα)

Έχετε σκεφτεί ποτέ πως είναι για κάποιον που έχει δυσλεξία να προσπαθεί να διαβάσει ένα κείμενο; 

Αν όχι τότε αυτό το site δείχνει ακριβώς πως είναι, όπως μεταδίδει η Independent και σίγουρα θα σας κάνει να συγκινηθείτε.

Το site, δημιουργήθηκε από τον Victor Widell και ουσιαστικά μπερδεύει τα γράμματα μέσα στις λέξεις ούτως ώστε να δείξει πως είναι να έχει κάποιος δυσλεξία και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει.

Ωστόσο, σύμφωνα με το δημοσίευμα, ορισμένοι επισημαίνουν πως ουσιαστικά αυτό που δείχνει το site δεν είναι μία ακριβής προσομοίωση της δυσλεξίας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Independent, η δυσλεξία εκδηλώνεται με διαφορετικά συμπτώματα από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Κάποιοι για παράδειγμα, έχουν επισημάνει ότι στην περίπτωσή τους τα γράμματα αλλάζουν πάρα πολύ γρήγορα. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο αποτελεί ένα πολύ καλό τρόπο για να δώσει στους ανθρώπους να καταλάβουν πως είναι για κάποιον δυσλεκτικό να προσπαθεί να διαβάσει.

 Πηγή: huffingtonpost.gr

Τι να ΜΗΝ κάνετε ή λέτε σε ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες-δυσλεξία

Εκτός από αυτά που μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες είτε ως γονιός ή δάσκαλος, πολύ σημαντικά είναι και αυτά που δεν πρέπει να κάνετε και κυρίως να πείτε!

- "Είναι πανεύκολο" Λέγοντας αυτή τη φράση το παιδί απογοητεύεται αφού δυσκολεύεται να λύσει κάτι το οποίο θεωρείται εύκολο. Μην ξεχνάτε ότι κάτι που φαίνεται πολύ εύκολο σε σας, μπορεί να είναι δύσκολο και δυσνόητο για ένα παιδί με δυσλεξία.

- "Είσαι χαζός" Είναι ίσως η χειρότερη έκφραση και φυσικά δεν πρέπει ποτέ να ειπωθεί σε κανένα παιδί, πόσο μάλλον σε ένα παιδί που αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες και πιθανότατα χαμηλή αυτοεκτίμηση.

- "Δεν θα τα καταφέρεις ποτέ" Δεν υπάρχει τίποτα πιο απογοητευτικό από τέτοια φράση και σίγουρα δεν βοηθά κανέναν.

- "Γιατί δεν είσαι σαν τους άλλους;" Ποτέ μην συγκρίνετε ένα παιδί με τα αδέρφια του ή τους συμμαθητές του.

- Μην προσβάλλετε το παιδί ποτέ μπροστά σε όλη την τάξη αλλά και γενικότερα.

- Μην τονίζετε τις αδυναμίες και τα λάθη, αλλά τις ικανότητες και την προσπάθεια του παιδιού.

- Μην βάζετε αρνητικά σχόλια ή λυπημένες φατσούλες στα τετράδια - ναι κι όμως το έχω δει να συμβαίνει στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο!

- Μην στρεσάρετε το παιδί με δικές σας ανασφάλειες. Δώστε του την μέγιστη βοήθεια ώστε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις μαθησιακές δυσκολίες.

- Μην γεμίζετε το καθημερινό πρόγραμμα με πολλές δραστηριότητες- αφήστε χρόνο για παιχνίδι.

- Μην ξεχνάτε τη σημασία της προσπάθειας- επιβραβεύστε την!

Ο τρόπος που μιλάμε σε κάθε παιδί και πολύ περισσότερο σε ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες, παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόοδο, την μάθηση και την αυτοεκτίμηση του. Τα σωστά λόγια και οι σωστοί χειρισμοί, μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί να φτάσει όσο πιο ψηλά γίνεται. Αν λοιπόν είστε εκπαιδευτικός ή γονέας που ασχολείται με το καθημερινό διάβασμα του παιδιού, προσέξτε ιδιαίτερα τα λόγια σας και αποφύγετε αρνητικά σχόλια, γεμίστε με υπομονή και καλή διάθεση.

Πηγή: http://www.ipaideia.gr/

10 τεχνικές για εμπέδωση και απομνημόνευση στη μελέτη!

Η μελέτη κάποιες φορές μπορεί να γίνει πολύ κουραστική και να μην αποδώσει καρπούς. Είτε κάνουμε λόγο για τις πανελλαδικές είτε για τις εξεταστικές των φοιτητών, η ύλη είναι μεγάλη και οι λεπτομέρειες απαραίτητες. Προσπαθώντας τόσα χρόνια να κάνω το διάβασμα (αλλά και τη ζωή μου) ευκολότερο, δοκίμασα διάφορους τρόπους μελέτης και απομνημόνευσης μεγάλου όγκου πληροφοριών και τους παρουσιάζω τώρα εδώ ελπίζοντας να βοηθήσω:

1) Μια επισήμανση!

Συνήθως υπογραμμίζουμε μ' ένα φωσφορούχο μαρκαδόρο τα σημαντικά ενός κειμένου. Όμως μια ποικιλία χρωμάτων μπορεί να φέρει περισσότερα αποτελέσματα και να οργανώσει τις πληροφορίες με καλύτερο τρόπο στο μυαλό. Εγώ συνήθιζα, για παράδειγμα, να υπογραμμίζω με κίτρινο χρώμα τις ημερομηνίες, με πράσινο τα σημαντικά γεγονότα, με πορτοκαλί τους ορισμούς, με μπλε τα ονόματα. Έτσι, ήξερα ανάλογα με το χρώμα που ν' ανατρέξω όταν έψαχνα κάτι, χωρίς να χάνω χρόνο. Αυτός ο διαχωρισμός με τα χρώματα, βοηθάει πολύ τους οπτικούς τύπους.

2) Post-it!

Σε περιόδους εξετάσεων γέμιζα τα βιβλία μου μ' αυτά τα κλασικά κίτρινα αυτοκόλλητα χαρτάκια και πάνω τους συνήθως σημείωνα κάποιες πληροφορίες με τη μορφή σχεδιαγράμματος ή έγραφα πράγματα τα οποία δεν μπορούσα να θυμηθώ εύκολα, ώστε βλέποντας τα χαρτάκια συνέχεια να μην υπάρχει περίπτωση να τα ξεχάσω. Στις πανελλαδικές μάλιστα, θυμάμαι πως για το μάθημα της ιστορίας δεν περιορίστηκα στο να κολλάω τέτοια χαρτάκια μόνο στο βιβλίο αλλά τα κολλούσα και σε τοίχο του δωματίου μου που έβλεπα κάθε πρωί όταν ξυπνούσα, έπειτα όταν γύριζα σπίτι και πριν κοιμηθώ. Μιλάμε για κανονική πλύση εγκεφάλου, αλλά ο βαθμός στο τέλος έδειξε πως τουλάχιστον άξιζε τον κόπο!

3) Σχεδιαγράμματα και πίνακες!

Όπως ανέφερα και παραπάνω, έκανα πολύ συχνά σχεδιαγράμματα με βελάκια, καθώς με βοηθούσαν να ρίχνω μια γρήγορη και συνοπτική ματιά στα γεγονότα, κάτι που λειτουργούσε σαν μια μικρή υπενθύμιση, για να φέρω στο μυαλό μου όλο το κείμενο με τις υπόλοιπες λεπτομέρειες. Ήταν σαν μια μικρή εισαγωγή χωρίς πολλά λόγια που τα σημαντικά παρουσιάζονταν σχηματικά. Επίσης, έφτιαχνα πίνακες με ημερομηνίες, ορισμούς και γεγονότα, για να έχω όλα τα σημαντικά συγκεντρωμένα και οργανωμένα, σε στυλ καταλόγων.

4) Λέξεις - κλειδιά!

Σ' ένα κείμενο συνήθως υπάρχουν λέξεις χαρακτηριστικές και αντιπροσωπευτικές των γεγονότων που παρουσιάζονται. Λέξεις στις οποίες θα σταθεί κανείς και που τραβούν περισσότερο τη προσοχή, είτε γιατί είναι ασυνήθιστες είτε γιατί είναι μεγάλες/δύσκολες/δυσνόητες. Αυτές τις λέξεις τις σημείωνα συνήθως στην αρχή της ενότητας, τις μάθαινα πολύ καλά και καμιά φορά, όταν δεν ήταν απαραίτητη η αυστηρή αποστήθιση της ύλης, μάθαινα μόνο αυτές και μετά τις συνέδεα με τα γεγονότα.

5) Ερωτήσεις σε κάθε παράγραφο!

Κλασική μέθοδος και πράγματι βοηθάει πολύ. Απλά σημειώνεις μια ερώτηση σε κάθε παράγραφο σχετικά με το περιεχόμενο της και διαβάζοντας το κείμενο, απαντάς. Το κακό είναι πως καμιά φορά χάνεις τον ειρμό και τη συνοχή ολόκληρου του κειμένου όταν προχωράς παράγραφο-παράγραφο. Μια παραλλαγή αυτής της τεχνικής είναι αντί για ερωτήσεις, να γράφεις σε κάθε παράγραφο τίτλο.

6) Ερωτήσεις γενικά!

Κάποιες φορές, όταν η ύλη ήταν μεγάλη και δύσκολη, έγραφα σ' ένα χαρτί ερωτήσεις σχετικά με το περιεχόμενο και κάθε βράδυ φρόντιζα να τις απαντώ. Όταν δεν ήξερα κάποια γυρνούσα στο κείμενο και μετά πάλι απ' την αρχή.

7) Περίληψη!

Είναι γεγονός ότι πολλοί μαθαίνουν καλύτερα κάτι όταν το γράφουν! Στην ουσία κρατάς σημειώσεις. Προσωπικά με βοηθούσε πολύ να σημειώνω σ' ένα τετράδιο τα πιο σημαντικά σε στυλ περίληψης και στο τέλος να διαβάζω μόνο αυτήν την περίληψη που βέβαια ήταν πολλών σελίδων αλλά συνολικά έβγαινε το μισό της ύλης.

8) Πόση φαντασία διαθέτεις;

Μην αντιμετωπίζεις το κείμενο με τόσο αυστηρό τρόπο, δες το σαν ένα μυθιστόρημα ή μια ταινία. Πολλές φορές όταν διαβάζω, ακόμα και κάτι επιστημονικό, το πλάθω σαν εικόνα ή σενάριο στο μυαλό μου, όσο βέβαια το επιτρέπει το κείμενο.

9) Δες κάποιο ντοκιμαντέρ!

Αν στην ύλη που έχεις να μάθεις προσθέσεις και το ανάλογο οπτικοακουστικό υλικό, τότε το διάβασμα θα γίνει πολύ πιο ευχάριστο, ενώ εμπεδώνεις κάτι καλύτερα όταν υπάρχει η αλληλεπίδραση με τόσους τρόπους.

10) Συζήτα το!

Συζήτα αυτά που έχεις διαβάσει με τους φίλους σου ή ακόμα και σε σχετικές κοινότητες στο διαδίκτυο. Συζητώντας για κάτι, το ξεχνάς πολύ πιο δύσκολα καθώς δημιουργούνται περισσότερες εντυπώσεις γύρω απ' αυτό, ενώ δείχνει και μια άνεση που συνδέεται με την κατάκτηση της γνώσης.

Βέβαια δεν είναι όλα για όλους και δεν εφαρμόζονται όλα μαζί γιατί τότε το πράγμα μπερδεύεται περισσότερο. Μπορούμε να εφαρμόσουμε αναλόγως τη δυσκολία και το μέγεθος της ύλης 2-3 μεθόδους και οπωσδήποτε αυτές τις μεθόδους που κρίνουμε πως ταιριάζουν καλύτερα στο είδος των εξετάσεων που θα δώσουμε. Στις πανελλαδικές είναι δυστυχώς απαραίτητη η αποστήθιση όλων των πληροφοριών και ενθαρρύνεται η παπαγαλία, ενώ στις εξεταστικές του πανεπιστημίου υπάρχει μια σχετική ελευθερία στην οργάνωση και την απόδοση των απαντήσεων. Επίσης άλλοι τύποι είναι περισσότερο οπτικοί ή ακουστικοί, άλλοι έχουν πιο ανεπτυγμένη τη φαντασία τους. Όταν καλείται κανείς να μάθει κάτι, τελικά μαζί με αυτό μαθαίνει και τον εαυτό του. Όποια μέθοδος από τις παραπάνω κι αν σου ταιριάζει.. μην ξεχνάς: επανάληψις, μήτηρ πάσης μαθήσεως.