Ιστορία α΄ Γυμνασίου - Περιληπτική απόδοση

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Η ιστορία του ανθρώπου χωρίζεται σε δύο περιόδους:

• Προϊστορία    • Ιστορία

Προϊστορία: διαίρεση σε δύο περιόδους:

• Εποχή Λίθου. Αυτή χωρίζεται σε:

→Παλαιολιθική

→Μεσολιθική

→Νεολιθική

• Εποχή του Xαλκού (3.000 - 1.100 π.Χ.)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄  Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ  (3000 -1100 Π.Χ.)

2. Ο ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο κυκλαδικός πολιτισμός

• Αναπτύχθηκε την 3η και 2η χιλιετία π.Χ.

• Ευνοήθηκε ιδιαίτερα από την προνομιακή γεωγραφική θέση των νησιών και την ανάπτυξη της ναυτιλίας

Οι οικισμοί

• Αναπτύσσονται μάλλον αυτόνομα

• Αρχικά χτίζονται κοντά στη θάλασσα ή σε χαμηλούς λόφους

• Γύρω στο 2.300 π.Χ. άλλοι οχυρώνονται, άλλοι καταστρέφονται και ξαναχτίζονται οχυρωμένοι

• Άλλοι χτίζονται σε πιο απόμακρα σημεία στην ενδοχώρα

Κατά τη 2η χιλιετία π.Χ.

• Οι Κυκλαδίτες εξακολουθούν να έρχονται σε επαφή με την ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη

• Μετά το 1600 π.Χ. (μεγάλοι σεισμοί) οι Κυκλάδες υποτάσσονται στους Μινωίτες

Δημιουργήματα κυκλαδικής τέχνης

• Μαρμάρινα ειδώλια

• Πήλινα και μαρμάρινα αγγεία

3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο πολιτισμός που άνθισε στην Κρήτη την εποχή του Χαλκού

• Έφτασε σε πολύ υψηλό επίπεδο

• Ονομάστηκε μινωικός από το βασιλιά της Κνωσού Μίνωα

Οι Μινωίτες

• Αρχικά (αρχές 3ης χιλιετίας π.Χ.) οργανώνονται σε μικρούς οικισμούς

• Αργότερα έρχονται σε επαφή με το Αιγαίο και την Ανατολή

• Πλουτίζουν από το εμπόριο

Εμφάνιση των ανακτόρων

• Κνωσός, Φαιστός, Μάλια, Ζάκρος

• Καταστρέφονται αλλά ξαναχτίζονται (περίπου 1700 π.Χ.)

• Νέα ανάκτορα (1700 - 1450 π.Χ.)

Κοινά χαρακτηριστικά ανακτόρων

• Προσανατολισμός Βορρά - Νότου

• Μεγάλη ορθογώνια αυλή

• Πολυώροφα

• Έλλειψη οχύρωσης

• Κέντρα λατρείας και τεχνών

Μινωική γραφή

• Αρχικά ένα ιερογλυφικό σύστημα (δίσκος Φαιστού)

• Αργότερα Γραμμική Α

Οικονομική άνθιση της Κρήτης

• Κυριαρχούν στο Αιγαίο

• Έντονη εμπορική δραστηριότητα

Καταστροφή της Κρήτης

• Καταστροφή των ανακτόρων, ίσως από σεισμό

• Εισβολή των Μυκηναίων, η Κρήτη γίνεται μυκηναϊκή

4. Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗ ΤΩΝ ΜΙΝΩΙΤΩΝ

Η θρησκεία των Μινωιτών

• Πίστη κυρίως σε γυναικείες θεότητες

• Ύπαρξη μικρών μόνο ιερών και σπηλαίων

• Υπήρχαν ιερά δέντρα (ελιά) και ζώα (π.χ. ταύρος)

• Ύπαρξη γυναικείου ιερατείου κυρίως

Η μινωική τέχνη

• Διακρίνεται για τη ζωντάνια και την κίνηση

• Επηρέασε γειτονικούς λαούς

Μινωική κεραμική

• Τα κεραμικά έχουν ποικίλα σχήματα

• Σημαντικά είναι τα καμαραϊκά αγγεία

Άλλα έργα τέχνης

• Ειδώλια

• Ρυτά

• Κοσμήματα

5. Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Ο μυκηναϊκός πολιτισμός

• Είναι ο πρώτος ελληνικός πολιτισμός

• Σπουδαία αρχιτεκτονικά δημιουργήματα

• Βασιλικοί τάφοι (αρχή μυκηναϊκού πολιτισμού)

• Ανάκτορα (Πύλος, Μυκήνες, Τίρυνθα κ.ά.)

• Κυκλώπειες οχυρώσεις

• Θολωτοί τάφοι

Ανάκτορα

• Χτισμένα σε λόφους

• Διοικητικά κέντρα

• Οι Μυκηναίοι αφομοίωσαν δημιουργικά τα μινωικά επιτεύγματα

Μινωικές επιρροές

• Τεχνολογικά Επιτεύγματα

• Μορφές τέχνης

• Ιδέα της γραφής

Διαφορές Μυκηναίων - Μινωιτών

• Μνημειακή αρχιτεκτονική (θολωτοί τάφοι, κυκλώπειες κατασκευές)

Οικονομία της μυκηναϊκής εποχής

• Οικονομική βάση των κρατών ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία

• Βιοτεχνική παραγωγή στα ανάκτορα

• Σπουδαίοι κλάδοι ήταν η ναυτιλία και το εμπόριο

Κοινά στοιχεία των μυκηναϊκών φύλων

• Η κοινή γραφή (Γραμμική Β)

• Ομοιομορφία στους θεσμούς και στην οργάνωση

Κοινωνική διαστρωμάτωση

• Άναξ (ο βασιλιάς), στην κορυφή της πυραμίδας

• Αυλικοί και αξιωματούχοι

• Ιερατείο

• Γεωργοί, κτηνοτρόφοι, τεχνίτες

• Δούλοι

Η Γραμμική γραφή Β

• Αποκρυπτογραφήθηκε από τους Μ. Βέντρις και Τ. Τσάντγουικ

• Είναι γραφή ελληνική και συλλαβική

• Δε γνωρίζουμε την ακριβή προέλευσή της

Περιεχόμενα των πινακίδων

• Πληροφορίες κυρίως για οικονομικές δραστηριότητες

• Έμμεσα πληροφορίες για διοίκηση και θρησκεία

Χρήση της Γραμμικής Β

• Εξειδικευμένοι γραφείς των ανακτόρων

Ακμή των Μυκηναίων

• Μετά το 1450 π.Χ. (κυριαρχία της Κρήτης) κυριαρχούν στις θάλασσες

• Αποικίζουν την Κύπρο και έρχονται σε επαφή με τους Χετταίους

Παρακμή του μυκηναϊκού κόσμου

• Μετά το 1200 π.Χ. πολλοί οικισμοί καταστρέφονται

• Εξαφανίζεται η Γραμμική Β

Αιτίες καταστροφής του μυκηναϊκού πολιτισμού

• Κάθοδος των Δωριέων

• Εσωτερικές ταραχές

• Αναστατώσεις και μετακινήσεις λαών στα βόρεια και ανατολικά («λαοί της θάλασσας»)

• Πτώση και παρακμή του εμπορίου

6. ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ

Μετά την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής γραφής Β

• Έγιναν καταvοητές οι διαφορές ανάμεσα στη μινωική και μυκηναϊκή θρησκεία

• Φάνηκε πως όλοι σχεδόν οι Ολύμπιοι θεοί υπάρχουν από τη μυκηναϊκή εποχή

Οι Μυκηναίοι ασκούσαν τη λατρεία σε μικρά ιερά

Τα μυκηναϊκά ανάκτορα

• Χτίζονται σε λόφους και φέρουν ισχυρή οχύρωση

• Είναι χτισμένα στον τύπο του μεγάρου

Οι τάφοι των Μυκηναίων αλλάζουν μορφή

• Αρχικά επικρατούν οι λακκοειδείς

• Αργότερα χτίζονται θολωτοί τάφοι

Η μινωική Κρήτη ασκεί μεγάλη επιρροή

• Στον τομέα των τοιχογραφιών

• Στον τομέα της κεραμεικής

Ιδιαίτερα ανεπτυγμένη είναι η μεταλλοτεχνία

• Κοσμήματα

• Κύπελλα κ.ά. σκεύη

• Χρυσές νεκρικές προσωπίδες

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄  Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ  ΑΠΟ ΤΟ 1100 ΩΣ ΤΟ 800 Π.Χ.

2. Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Τον 8ο αι. π.Χ. εμφανίζεται το φθογγικό ελληνικό αλφάβητο

• Προέρχεται από το φοινικικό

• Μετατροπή ορισμένων συμφώνων σε φωνήεντα

Η σημασία της ελληνικής γραφής

• Σημαντική πνευματική εξέλιξη

• Η γραφή και η μόρφωση γίνονται κτήμα των πολλών

Γεωμετρική τέχνη (11ος - 8ος αι. π.Χ.)

• Απόδοση μορφών με γεωμετρικά σχήματα

Πορεία εξέλιξης γεωμετρικής τέχνης

• Οι ακριβείς ομόκεντροι κύκλοι

• Πολλά άλλα σχήματα

• Παραστάσεις ομοιόμορφων ζώων

• Παραστάσεις σχετικές με θάνατο

• Κάποια μυθολογικά θέματα

Αρχιτεκτονική γεωμετρικής εποχής

• Ανέγερση μεγάλων ναών

• Ανάδειξη του πανελλήνιου χαρακτήρα ορισμένων ιερών (π.χ. Δελφοί)

• Μικροί και καλά προστατευμένοι οικισμοί

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄  ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (800 -479 Π.Χ.)

Αιτίες αποικισμού

• Οικονομικές

• Πολιτική αστάθεια

Διαδικασία αποικισμού

• Προεπιλεγμένη θέση

• Αρχηγός αποστολής ο οικιστής

• Γινόταν τελετή κατά την αναχώρηση

• Προτίμηση σε περιοχή με πλούσια ενδοχώρα και φυσική οχύρωση

Οργάνωση της αποικίας

• Διαφορετικό οργανωτικό πλαίσιο για κάθε αποικία

• Νέοι θεσμοί

• Ανεξαρτησία από τη μητρόπολη

• Στενές σχέσεις με τη μητρόπολη

Συνέπειες του Β΄ αποικισμού

• Διεύρυνση πνευματικού ορίζοντα

• Ανάπτυξη οικονομίας

• Εμφάνιση νέων επαγγελμάτων

• Εμφάνιση μόνιμων αγορών στις πόλεις για διακίνηση αγαθών

2. Η ΠΟΛΗ - ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

 Εμφάνιση πόλης - κράτους

• Πυρήνας υπήρξε ο συνοικισμός

• Ένωση συνοικισμού σε πόλη

• Ορόσημο της πόλης ήταν η οχυρή ακρόπολη

• Κάτω από την ακρόπολη υπήρχε το οικονομικό κέντρο

• Οι πόλεις περιβάλλονται από τείχη

Η πόλη - κράτος και ο πολίτης

• Μετέχει ενεργά στη διακυβέρνηση

• Συγκροτεί τη φάλαγγα των οπλιτών

• Δε λείπουν οι πολιτικοί ανταγωνισμοί

Πόλη - κράτος και πολίτευμα

• Αρχικά κυβερνούν οι ευγενείς (αριστοκρατικό πολίτευμα)

• Αργότερα οι πλούσιοι (ολιγαρχικό πολίτευμα)

• Εμφάνιση τυραννίδας

3. Η ΣΠΑΡΤΗ

Δημιουργία του σπαρτιατικού κράτους

• Ίδρυση από ομάδες Δωριέων στην κοιλάδα του Ευρώτα

• Κατάληψη Μεσσηνίας (8ος - 7ος αι. π.Χ.)

• Η Σπάρτη μετατρέπεται σε στρατόπεδο

Οι τάξεις του σπαρτιατικού κράτους

• Γνήσιοι Σπαρτιάτες, με πλήρη δικαιώματα

• Περίοικοι, ενασχόληση με εμπόριο

• Είλωτες (δούλοι)

Πολιτική οργάνωση

• Δύο βασιλιάδες

• Πέντε έφοροι

• Γερουσία

• Απέλλα

Η αγωγή των νέων

• Μετά τα επτά χρόνια κάτω από την εποπτεία της πόλης

• Διδάσκονταν μουσική, χορό

• Αντοχή στις κακουχίες

4. ΑΘΗΝΑ: ΑΠO TH ΒAΣΙΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ

Η δημιουργία της πόλης - κράτους της Αθήνας

• Αρχικά, υπήρχαν σκόρπιοι συνοικισμοί

• Μυθικός οικιστής θεωρείται ο Θησέας

Η εξέλιξη του πολιτεύματος

• Βασιλεία. Τελειώνει με τον Κόδρο

• Αριστοκρατία:

→ Επώνυμος άρχοντας

→ Άρχοντας - βασιλιάς

→ Πολέμαρχος

→ Έξι θεσμοθέτες

→ Άρειος Πάγος

→ Εκκλησία του Δήμου

Κοινωνικοί αγώνες

• Αμφισβήτηση εξουσίας από έμπορους και βιοτέχνες

• Ύπαρξη μεγάλου αριθμού χρεωμένων αγροτών

Κυκλώνειο άγος

• Αποτυχία του Κύλωνα να πάρει την εξουσία

• Οι οπαδοί του, αν και ικέτες, σφαγιάστηκαν

Κορυφώνεται η αναστάτωση

• Πρόβλημα το γεγονός ότι οι νόμοι ήταν άγραφοι

• Πρώτη προσπάθεια καταγραφής νόμων από το Δράκοντα

5. ΑΘΗΝΑ: ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ύπαρξη σημαντικών κοινωνικών προβλημάτων, παρά τη νομοθεσία του Δράκοντα

Προσπάθεια αντιμετώπισης της κοινωνικής κατάστασης από το Σόλωνα

• Κατάργηση χρεών

• Σεισάχθεια

• Διαίρεση πολιτών σε τέσσερις τάξεις

Κατανομή της εξουσίας από το Σόλωνα

• Βάση τίθεται το εισόδημα (τιμοκρατία)

• Ενίσχυση των δικαιοδοσιών της Εκκλησίας του Δήμου

• Βουλή των Τετρακοσίων

• Δημιουργία λαϊκού δικαστηρίου, της Ηλιαίας

• Νόμος για ενεργή συμμετοχή των πολιτών στα κοινά

Η τυραννίδα στην Αθήνα

• Ο Πεισίστρατος γίνεται τύραννος στην Αθήνα

• Στέρηση ελευθεριών

• Έδωσε ώθηση στο εμπόριο και εξωράισε την πόλη

Η μεταρρύθμιση του Κλεισθένη

• Δημιουργία των δέκα φυλών

• Δημιουργία της Βουλής των Πεντακοσίων

• Οι στρατηγοί έγιναν δέκα

• Κυρίαρχο σώμα η Εκκλησία του Δήμου

Συνέπειες της μεταρρύθμισης

• Θεμελιώθηκε η δημοκρατία

• Ο πολίτης μετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή

• Ο λαός γίνεται βασικός συντελεστής της εξουσίας

• Η θεμελίωση της δημοκρατίας έγινε θεμέλιο του Δυτικού πολιτισμού

 6. ΟΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΔΕΣΜΟΙ

Κοινά σημεία επαφής ανάμεσα στις ελληνικές φυλές

• Κοινή γλώσσα

• Κοινή λατρεία

• Κοινή ονομασία (Έλληνες)

Λόγοι συμμετοχής σε εκδηλώσεις πανελληνίου χαρακτήρα

• Η αίσθηση της κοινής καταγωγής

• Οι κοινές δυσκολίες που αντιμετώπιζαν

• Οι αποστάσεις που τους χώριζαν

Οι Ολυμπιακοί αγώνες

• Τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια

• Όσο διαρκούσαν υπήρχε εκεχειρία

• Ο Ολυμπιονίκης κέρδιζε πρωτόγνωρη δόξα

Μαντεία, οι θεοί έρχονται κοντά στους ανθρώπους. Μαντείο Δελφών

• Ήταν αφιερωμένο στον Απόλλωνα

• Χρησμούς έδινε η Πυθία

• Οι πόλεις γύρω από το μαντείο σχημάτισαν μια ένωση (αμφικτιονία Δελφών)

7. ΠΕΡΣΕΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ: ΔΥΟ ΚΟΣΜΟΙ ΣΥΓΚΡΟΥΟΝΤΑΙ

 Η Ιωνική επανάσταση:

Αίτια:

• Οικονομικός μαρασμός

• Βαριά φορολογία

• Κατάλυση ελευθεριών

Γεγονότα

• Βοήθεια από Αθήνα και Ερέτρια

• Αρχικά υπήρχαν επιτυχίες

• Αποτυχία επανάστασης

Οι Πέρσες εναντίον των Ελλήνων

• Πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια (492 π.Χ.)

• Ο Δάτης και ο Αρταφέρνης εναντίον της Ερέτριας και της Αθήνας

• Η Ερέτρια καταλαμβάνεται

• Ήττα Περσών στο Μαραθώνα

8. Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΣΙΚΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ

 Τρίτη προσπάθεια των Περσών για κατάληψη της Ελλάδας

• Οι Έλληνες ήδη από το 481 π.Χ. αποφασισμένοι να αμυνθούν

• Ανενόχλητη κάθοδος των Περσών ως τις Θερμοπύλες

• Μάχη των Θερμοπυλών

• Κατάληψη της Αθήνας

• Ναυμαχία της Σαλαμίνας

• Ήττα των Περσών στις Πλαταιές

• Νίκη Ελλήνων στη Μυκάλη

Αποτέλεσμα ελληνικών νικών

• Ανάκτηση ελευθερίας των πόλεων της Μ. Ασίας

• Πνοή νέου ανέμου αυτοπεποίθησης

• Προετοιμασία για το «χρυσό αιώνα»

481 π.Χ. Συνέδριο Ισθμού

480 π.Χ. Μάχη Θερμοπυλών, ναυμαχία Αρτεμισίου, ναυμαχία Σαλαμίνας

479 π.Χ. Μάχη Πλαταιών, ναυμαχία Μυκάλης

10. Η ΤΕΧΝΗ

           

Οικοδόμηση λίθινων ναών

• Πυρήνας είναι το μυκηναϊκό μέγαρο

• Προστίθενται τα ακόλουθα τμήματα:

→ Ο πρόναος

→ Ο σηκός

→ Ο οπισθόδομος

→ Το πτερό

Ύπαρξη δυο αρχιτεκτονικών ρυθμών

• Ιωνικός

• Δωρικός

Διαφορές ρυθμών

• Στο κιονόκρανο

• Στον κίονα

• Στα αρχιτεκτονικά γλυπτά

Δημιουργία μεγάλων αγαλμάτων

Αιτίες:

• Τα ταξίδια στην Ανατολή • Η συγκέντρωση πλούτου

Βασικοί τύποι αρχαϊκών αγαλμάτων

• Κούροι - γυμνά αγάλματα

• Κόρες - ντυμένες γυναικείες μορφές

Άλλα μοτίβα παρουσίασης των μορφών

• Άρχοντες καθιστοί

• Γυναίκες (ιέρειες)

• Πολεμιστές

• Μυθικά τέρατα

• Θεοί με τα χαρακτηριστικά σύμβολα

Η άνθιση της κεραμεικής

• Έντονη επιρροή από την Ανατολή

• Εμφάνιση νέων τεχνικών διακόσμησης:

→ Μελανόμορφη

→ Ερυθρόμορφη

• Εμφάνιση νέων διακοσμητικών μοτίβων

Άνθιση μεταλλοτεχνίας και μικροτεχνίας

1. Ποια η αρχιτεκτονική εξέλιξη του αρχαίου ναού;

2. Ποιοι αρχιτεκτονικοί ρυθμοί αναπτύσσονται;

3. Ποιες τεχνικές διακόσμησης αγγείων γνωρίζετε;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ E΄  Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

2. ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΕΙΤΑΙ – Ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ

 Η πολιτική κατάσταση στην Αθήνα μετά τους Μηδικούς πολέμους

• Κυριαρχία δύο κομμάτων: δημοκρατικού και αριστοκρατικού

• Η καινούρια πολιτική γενιά υποτάσσεται στα δημοκρατικά ιδεώδη

Η εμφάνιση του Περικλή στο προσκήνιο: η οργάνωση της αθηναϊκής πολιτείας.

• Ο θάνατος του Εφιάλτη, κυριαρχία του Περικλή

• Μέτρα για την ενδυνάμωση της δημοκρατίας

• Αποδυνάμωση Άρειου Πάγου

• Καθιέρωση μισθοφορίας

• Επέκταση πολιτικών δικαιωμάτων στους πολλούς

• Θεωρικά

• Οικοδόμηση μεγάλων δημοσίων έργων

Περίοδος ειρήνης για την Αθήνα

• Ειρήνη με τους Πέρσες (Ειρήνη Καλλία)

• Ειρήνη με τη Σπάρτη (Τριαντακονταετής ειρήνη)

Αποτέλεσμα:

Η οικονομική, πνευματική ανάπτυξη της Αθήνας.

 3. Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ

Αλλαγές στη δομή του πολιτεύματος μετά το 462 π.Χ. Βαθύτερος εκδημοκρατισμός

Στον πολιτικό τομέα

• Κυρίαρχη η Εκκλησία του Δήμου

• Αύξηση αρμοδιοτήτων Βουλής των Πεντακοσίων

• Οι Εννέα Άρχοντες γίνονται διακοσμητικοί

• Η εξουσία στα χέρια των Δέκα Στρατηγών

Στο δικαστικό τομέα

• Πλήρης αποδυνάμωση Άρειου Πάγου

• Ενίσχυση της Ηλιαίας

• Οικονομικός τομέας

Οι λειτουργίες, σημαντικός τρόπος άμεσης φορολογίας

• Τριηραρχία

• Χορηγία

• Γυμνασιαρχία

• Εστίαση

• Δημόσια προβολή όσων αναλαμβάνουν λειτουργίες

4. Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

 Κοινωνικές τάξεις της Αθήνας

• Αθηναίοι πολίτες: κυριαρχούν στην πόλη

• Μέτοικοι

• Δούλοι

Η θέση της γυναίκας

• Παραμονή στο σπίτι

• Γινόταν μόνο ιέρεια

Η θέση του άντρα

• Συζητήσεις, γυμναστήρια

• Εκκλησία του Δήμου

• Συμπόσια

Η ανατροφή των παιδιών

• Κορίτσια στο σπίτι

• Αγόρια σε ιδιωτικά σχολεία από επτά ετών

Διατροφή των Αθηναίων

• Λιτή

• Προϊόντα γης

• Σπάνια κρέας

Ένδυση

• Βασικό ένδυμα ο χιτώνας

• Πάνω από το χιτώνα το ιμάτιο

5. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΟΡΦΩΣΗΣ – Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΚΑΙ Η ΕΡΓΑΣΙΑ – Η ΑΘΗΝΑ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ

Το αθηναϊκό σύστημα εκπαίδευσης

Στόχοι του εκπαιδευτικού συστήματος

• Διδάσκαλοι

→ Παιδαγωγός (βοηθός στα μαθήματα)

→ Γραμματιστής (γραφή και ανάγνωση)

→ Παιδοτρίβης (γυμναστική).

→ Σοφιστές (ρητορική, ανώτερη εκπαίδευση)

Αγροτική οικονομία

• Μικροί κλήροι

• Βοηθητικοί οι δούλοι

• Περιορισμένη η κτηνοτροφία

Οι τεχνίτες

• Συγκεντρωμένοι ανά κατηγορία

• Εργασία σε μικρά εργαστήρια

Εμπόριο

• Ραγδαία ανάπτυξη

• Ποικίλες εισαγωγές

• Εξαγωγές σε όλη τη Μεσόγειο

Διανόηση

• Σπουδαίοι φιλόσοφοι, καλλιτέχνες, πολιτικοί

Εορτές

• Παναθήναια

• Μεγάλα Διονύσια

• Ανθεστήρια

• Ελευσίνια

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ ΄  ΗΓΕΜΟΝΙΚΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΑΜΨΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ (431 - 362 π.Χ.)

Αίτια Πελοποννησιακού πολέμου

• Βλέψεις της Αθήνας στη Δύση, σφαίρα επιρροής Κορινθίων

• Διαφορά πολιτεύματος και νοοτροπίας Αθήνας και Σπάρτης

Αφορμές πολέμου

• Διαμάχη Κορινθίων και Κερκυραίων για την Επίδαμνο

• Κατά Μεγαρέων ψήφισμα

Τρεις οι φάσεις του πολέμου

• Αρχιδάμειος πόλεμος

• Σικελική εκστρατεία

• Δεκελεικός πόλεμος

Σπουδαιότερα γεγονότα α΄ φάσης

• Λεηλασία της αττικής υπαίθρου από τον Αρχίδαμο

• Λοιμός ενσκήπτει στην Αθήνα

• Θάνατος Περικλή

• Αποστασία Λέσβου

• Κατάληψη Σφακτηρίας από τους Αθηναίους

• Μάχη την Αμφίπολη - θάνατος Κλέωνα και Βρασίδα

• Ειρήνη του Νικία

2. Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΣΤΗ ΣΙΚΕΛΙΑ (415 - 413 π.Χ.) - Ο ΔΕΚΕΛΕΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (413 - 404 π.Χ.).

 Οργάνωση της Σικελικής εκστρατείας

• Αφορμή η διαμάχη Εγεσταίων - Σελινουντίων

• Αρχηγοί της εκστρατείας ο Αλκιβιάδης, ο Νικίας και ο Λάμαχος

Ανάκληση του Αλκιβιάδη

• Καταστροφή των ερμαϊκών στηλών

• Ο Αλκιβιάδης στη Σπάρτη

Η σικελική καταστροφή

• Καταφθάνουν σπαρτιατικές ενισχύσεις

• Καταστροφή των Αθηναίων

Το τέλος του πολέμου

• Οχύρωση Δεκέλειας από τους Σπαρτιάτες

• Οι Πέρσες προσφέρουν χρήματα στους Σπαρτιάτες για ναυπήγηση στόλου

• Ήττα αθηναϊκού στόλους στη Σάμο

• Νίκη Αθηναίων σε Αργινούσες και ήττα στους Αιγός ποταμούς

• Η Αθήνα συνθηκολογεί

Το συνέδριο των συμμάχων της Σπάρτης

• Οι Αθηναίοι κρατούν μόνο 12 πλοία

• Κατεδάφιση Μακρών Τειχών και τειχών του Πειραιά

• Επάνοδος πολιτικών εξορίστων

• Οι Αθηναίοι σύμμαχοι των Σπαρτιατών

Αποτελέσματα του πολέμου

• Καταστροφή σε ύπαιθρο και πόλεις

• Πολλοί οι νεκροί

• Ηθικές ζημιές

• Ανάμειξη Περσών στην Ελλάδα

3. Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ: ΜΙΑ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΣΕ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ

Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα με το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου

• Ολιγαρχικά καθεστώτα με σπαρτιατικές φρουρές

• Τριάκοντα τύραννοι στην Αθήνα

Κύρου Ανάβασις

• Η πορεία των Μυρίων προς την ελευθερία

Η κατάσταση μέχρι την Ανταλκίδειο ειρήνη

Ο Αγησίλαος στη Μ. Ασία πιέζει τους Πέρσες

Σύσταση αντισπαρτιατικού συνασπισμού στην Ελλάδα

• Μάχη στην Κορώνεια και ναυμαχία της Κνίδου

• Διαρκείς πόλεμοι ως το 386 π.Χ

Ανταλκίδειος Ειρήνη

• Οι Πέρσες διαιτητές των διαφορών

• Υπεύθυνοι για εφαρμογή των όρκων οι Σπαρτιάτες

Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία (378 π.Χ.)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ ΄  Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Ο χαρακτήρας των Μακεδόνων

• Ζουν απομονωμένοι στο βορρά

• Διατηρούν το θεσμό της βασιλείας

• Έρχονται σιγά σιγά σε επαφή με τους νότιους Έλληνες

• Βρίσκονται σε διαμάχη με τους βόρειους γείτονες

Αλέξανδρος Α΄

• Μεσολαβητής Περσών και Αθηναίων

• Οργάνωση πεζικού και ιππικού Μακεδόνων

Αρχέλαος

• Μεταφορά πρωτεύουσας στην Πέλλα

• Ανάκτηση τμημάτων από Αθηναίους

• Ανάδειξη του Δίου ως θρησκευτικό κέντρο

• Σημαντικοί πνευματικοί άνθρωποι στην αυλή του

2. ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΠΕΚΤΕΙΝΕΤΑΙ

Η άνοδος του Φιλίππου Γ΄ και η οργάνωση του στρατού

• Ο Φίλιππος Β΄ βασιλιάς της Μακεδονίας

• Οργάνωση πεζικού

• Οργάνωση ιππικού

• Ανάπτυξη στρατηγικής - λοξή φάλαγγα

Πρώτες ενέργειες του Φιλίππου

• Αντιμετώπιση βορείων φύλων

• Καλές σχέσεις με Θράκη

• Αρχή επεμβάσεων στην Ν. Ελλάδα

• Παρακμή πόλης - κράτους

• Φωνές για ειρήνη και ένωση

• Φίλοι και εχθροί στην Αθήνα

Ο Φίλιππος και η Ν. Ελλάδα

• Προσάρτηση παραλίων Μακεδονίας

• Το αμφικτιονικό συνέδριο καλεί το Φίλιππο ως αρχιστράτηγο

• Μάχη Χαιρώνειας

• Συνέδριο Κορίνθου

• Θάνατος Φιλίππου

3. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ. Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Η φυσιογνωμία του Αλέξανδρου

• Μαθητής του Αριστοτέλη

• Θαυμάζει τον Όμηρο, τον Πίνδαρο κ.ά.

• Ονειρεύεται τη συντριβή των Περσών και την πνευματική επικράτηση των

Ελλήνων

Οι πρώτες ενέργειες του Αλέξανδρου

• Τακτοποίηση της κατάστασης στην Ελλάδα

• Εισβολή στην Ασία

• Μάχη στο Γρανικό

• Μάχη στην Ισσό

• Εισβολή στην Αίγυπτο μέσω των παραλίων

• Ίδρυση Αλεξάνδρειας

Ο Αλέξανδρος προχωρεί ακάθεκτος στην Ασία

• Μάχη στα Γαυγάμηλα

• Υποταγή των ανατολικών επαρχιών

Ο Αλέξανδρος στην Ινδία

• Μάχη με το βασιλιά Πώρο

• Ο στρατός φτάνει στην Ύφαση. Αρχίζει η επιστροφή

Το τέλος του Αλέξανδρου

• Δύσκολη πορεία μέχρι τα Σούσα

• Θάνατος του Αλεξάνδρου στη Βαβυλώνα

• Μυθοποίηση του Αλεξάνδρου

4. ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Ο χαρακτήρας του κράτους του Αλεξάνδρου

• Εκτεταμένα σύνορα

• Πλήθος λαών

• Εφαρμογή πολιτικής αρμονικής συμβίωσης των πληθυσμών

• Ένταξη Περσών στο μακεδονικό στρατό

• Ίδρυση πόλεων

• Μικτοί γάμοι

• Οι Πέρσες γίνονται μέτοχοι της ελληνικής παιδείας

Μέτρα για την προώθηση του ελληνικού πνεύματος

• Καλλιτέχνες έρχονται στην Ασία

• Οργάνωση αγώνων

• Επίδειξη ανεξιθρησκίας

Οικονομικά μέτρα

• Οικονομική ενοποίηση της αυτοκρατορίας

• Κατασκευή υποδομών

• Επιβολή κοινού νομίσματος

Η διαμόρφωση του πολιτεύματος και του πολιτισμού

• Συγκεντρωτικό πολίτευμα

• Διάδοση ελληνικού πνεύματος στην Ασία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η΄ ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

1. ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

• Θεμελίωση της επιστήμης της ιστορίας

• Ηρόδοτος, πατέρας της ιστορίας, αφηγείται τους μηδικούς πολέμους.

• Θουκυδίδης - Πελοποννησιακός πόλεμος. θεμελιωτής της επιστημονικής ιστορικής έρευνας.

• Φιλοσοφία - νέα ρεύματα (σοφιστές)

• Σωκράτης - πατέρας της διαλεκτικής μεθόδου , κήρυκας της ηθικής διαβίωσης.

• Πλάτωνας- ηθική διδασκαλία

• Αριστοτέλης - έβαλε τις βάσεις για πολλές επιστήμες.

• Ιπποκράτης - ιατρική έρευνα

• 4^ος αιώνας - τέχνη της ρητορικής  (Λυσίας, Ισοκράτης, Δημοσθένης, Ισαίος)

• Δημιουργία του θεάτρου ή της τραγικής ποίησης  (τραγωδία, το σατυρικό δράμα, κωμωδία)

-Αισχύλος παρουσίαζε τους ανθρώπους καλύτερους από όσο ήταν,

-Σοφοκλής όπως θα έπρεπε να είναι, και τέλος

-Ευριπίδης που τους παρίστανε όπως ακριβώς ήταν, δηλαδή ρεαλιστικά

-Κωμωδία -Αριστοφάνης.

2. ΟI ΤΕΧΝΕΣ

• Κλασικό = αξεπέραστο , που έχει αιώνια, διαχρονική αξία, ισχύ και αναγνώριση.

• Βασικά γνωρίσματα της κλασικής τέχνης είναι το μέτρο, η αρμονία και το κάλλος.

• Η κλασική τέχνη αποφεύγει κάθε υπερβολή

• Η τέχνη της κλασικής εποχής διακρίνεται σε τρεις περιόδους:

-πρώιμη κλασική τέχνη ή τέχνη του αυστηρού ρυθμού (480-450 π.Χ.)

-κλασική περίοδο (450-390 π.Χ.) οι μορφές παριστάνονται σε ήρεμες στάσεις,

-ύστερη κλασική εποχή (390-323 π.Χ.) οι μορφές θα αρχίσουν πάλι να κινούνται πιο ελεύθερα στον χώρο,

• θέματα κυρίως από τη μυθολογία –Γιγαντομαχία, Αμαζονομαχία, Κενταυρομαχία, κ.ά

• Η κλασική τέχνη επηρέασε έντονα την ευρωπαϊκή και παγκόσμια τέχνη.

3. Η ΑΡΧIΤΕΚΤΟΝIΚΗ ΤΩΝ ΚΛΑΣIΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

• Κτίζονται λαμπροί ναοί και δημόσια κτίρια –θόλοι, στοές, γυμνάσια, παλαίστρες, θέατρα– στον δωρικό και ιωνικό ρυθμό

• Την ίδια εποχή εφευρίσκεται και το κορινθιακό κιονόκρανο που μοιάζει με καλάθι περιτυλιγμένο από αγκάθια.

• Λαμπρα κλασικά κτίρια της αρχαιότητας (Προπύλαια, Παρθενώνας κτλ)

Από τον 5ο αιώνα π.Χ. αρχίζουν να κτίζονται με λίθο και τα αρχαία θέατρα.

• Το πιο ονομαστό ανάμεσά τους είναι το θέατρο της Επιδαύρου

• Μορφή: Τα αρχαία θέατρα είναι κτισμένα αμφιθεατρικά, στην πλαγιά ενός λόφου, όπου σχηματίζονται τα καθίσματα –το κοίλον– του θεάτρου που με οριζόντιους διαδρόμους – διαζώματα – διαιρούνταν σε δύο μέρη κατά το ύψος και με στενές σκάλες ακτινωτά σε κερκίδες. Οι διάδρομοι αυτοί ήταν απαραίτητοι για την ευκολότερη και ταχύτερη πρόσβαση των θεατών, που μπορεί να ξεπερνούσαν και τις δέκα χιλιάδες. Απέναντι από το κοίλον, στο έδαφος, υπάρχει ο επίπεδος κυκλικός χώρος – η ορχήστρα –, όπου εμφανίζονταν οι πρωταγωνιστές των έργων και ο χορός. Πίσω της ακριβώς υπήρχε ένα απλό κτίσμα, η σκηνή, στη στέγη της οποίας εμφανίζονταν οι από μηχανής θεοί. Σε κιονοστοιχία που υπήρχε μπροστά στη σκηνή –στο προσκήνιο –, τοποθετούνταν ζωγραφισμένοι πίνακες που αποτελούσαν τα σκηνικά του θεάτρου, ενώ δεξιά και αριστερά σχηματίζονταν δύο μικροί χώροι, τα παρασκήνια, που δεν έχουν σχέση με τα σημερινά παρασκήνια. Στο θέατρο οδηγούσαν ιδιαίτερα διαμορφωμένες, εντυπωσιακές πύλες και διάδρομοι – οι πάροδοι.

4. Η ΓΛYΠΤIΚΗ ΚΑI Η ΖΩΓΡΑΦIΚΗ ΤΩΝ ΚΛΑΣIΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

• Σε μεγάλη ακμή οι καλές τέχνες στον ελληνικό χώρο.

• Αριστουργηματικά αγάλματα και ανάγλυφα.

• Μάρμαρο και ορείχαλκος τα κυριότερα υλικά της γλυπτικής.

• Για τα λατρευτικά αγάλματα χρησιμοποιούνταν το ελεφαντοστό για τα γυμνά μέρη των μορφών και φύλλα από χρυσάφι για τα ενδύματά τους.

• Οι κούροι  αντικαθίστανται από αγάλματα των γυμνών αθλητών

• Απεικονίσεις μυθολογικών μορφών

• Μεγάλοι καλλιτέχνες:  Ο Αθηναίος Μύρων, ο Πολύκλειτος από το Άργος, ο Πραξιτέλης και ο Λεωχάρης από την Αθήνα, ο Σκόπας από την Πάρο και ο Λύσιππος από τη Σικυώνα, ο Πολύγνωτος από τη Θάσο, ο Μίκων, ο Απολλόδωρος, και ο Νικίας από την Αθήνα, ο Παρράσιος από την Έφεσο, ο Ζεύξις από τη Μ. Ελλάδα, ο Απελλής από την Κολοφώνα, ο Ευφράνωρ, και πολλοί άλλοι ακόμη.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ’  ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

1. ΤΑ ΕΛΛΗΝIΣΤIΚΑ ΒΑΣIΛΕIΑ

• Ο Αλέξανδρος πέθανε χωρίς να αφήσει διάδοχο.

• Οξύ το  πρόβλημα της διακυβέρνησης του κράτους.

• Η σύγκρουση των «διαδόχων» υπήρξε άγρια.

• Η πιο αποφασιστική μάχη, στην οποία πήραν μέρος οι κυριότεροι διεκδικητές, έγινε στην Ιψό (301 π.Χ.). Η αυτοκρατορία του Αλέξανδρου διασπάστηκε οριστικά. Τα κράτη που προέκυψαν ήταν: της Μακεδονίας, της Θράκης, της Συρίας και της Αιγύπτου.

• Το κράτος της Αιγύπτου ίδρυσε ο στρατηγός του Αλέξανδρου, Πτολεμαίος.

Η ζωή οργανώθηκε με βάση τα ελληνικά πρότυπα, ενώ στη διοίκηση διατηρήθηκε γενικά το σύστημα των Φαραώ.

Μεγάλη πρόοδο σημείωσε η Αλεξάνδρεια, πρωτεύουσα του κράτους. Η εξαιρετική της θέση και το ευχάριστο κλίμα της προσέλκυσαν πλήθη ανθρώπων.

• Το κράτος της Συρίας, του οποίου ιδρυτής υπήρξε ο Σέλευκος (312-281 π.Χ.), αποτελούσε ένα μωσαϊκό εθνοτήτων με ασταθή σύνορα.

Ο Σέλευκος μετέφερε την πρωτεύουσα από τη Βαβυλώνα στην Αντιόχεια, πόλη που πήρε το όνομα του πατέρα του. Η επικράτεια διαιρέθηκε σε 25 σατραπείες.

Επίσημη γλώσσα του κράτους ήταν η ελληνική.

• Το κράτος της Θράκης διαλύθηκε γρήγορα.

• Η Πέργαμος απέκτησε μεγάλη δύναμη επί Αττάλου Α’ (241-197 π.Χ.

Η πρωτεύουσα είχε κτιστεί κλιμακωτά πάνω σε λόφο, τον οποίο στεφάνωνε η ακρόπολη, λαμπρό θρησκευτικό και πολιτισμικό κέντρο.

Από τα ιδρύματα ξεχώριζε η Βιβλιοθήκη, που είχε κάποτε 200.000 βιβλία.

Στην Πέργαμο επινοήθηκε νέα γραφική ύλη από κατεργασμένο δέρμα ζώου, η περγαμηνή, η οποία ήταν πιο ανθεκτική από τον πάπυρο.

• Με την ίδρυση νέων κρατών δημιουργήθηκαν νέες προΰποθέσεις για την ανάπτυξη του εμπορίου. Έγιναν περιζήτητα τα μπαχαρικά, το βαμβάκι, τα μαργαριτάρια, οι πολύτιμοι λίθοι.

• Εξομάλυνση των διαφορών που υπήρχαν στα έθιμα, τη γλώσσα και τη θρησκεία.

• Τα ελληνιστικά βασίλεια δέχθηκαν ένα μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα από την Ελλάδα. Βαθμιαία παρήκμασαν και υπέκυψαν στη Ρώμη, τη νέα δύναμη που πρόβαλε στη Δύση.

2. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ

• Στον ελλαδικό χώρο το βασίλειο της Μακεδονίας εξακολουθούσε να αποτελεί ισχυρή δύναμη.

Ήταν το πιο ομοιογενές και το πιο δημοκρατικό από τα άλλα βασίλεια.

Μεγάλη ώθηση στο εμπόριο έδωσε η Θεσσαλονίκη, που είχε στο μεταξύ ιδρυθεί από τον Κάσσανδρο (316 π.Χ.).

• Το κράτος δοκιμάστηκε σκληρά από την επιδρομή των Γαλατών. Στη συνέχεια εισέβαλαν στην κεντρική Ελλάδα την οποία λεηλάτησαν. Αποκρούστηκαν όμως και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν.

Καίριο χτύπημα κατάφερε εναντίον τους ο Αντίγονος Γονατάς (277 π.Χ.), γεγονός που τον βοήθησε να καταλάβει τον θρόνο της Μακεδονίας.

Οι Γαλάτες πέρασαν στη Μικρά Ασία και εγκαταστάθηκαν σε μια περιοχή που ονομάστηκε Γαλατία.

• Αυτή την εποχή στον ελλαδικό χώρο δημιουργήθηκαν δύο συμπολιτείες, η Αιτωλική και η Αχαϊκή.

 Ήταν μια προσπάθεια των κατοίκων των περιοχών αυτών να αντιμετωπίσουν με αποτελεσματικό τρόπο τα προβλήματά τους.

• Η Αιτωλική συμπολιτεία αποτελεί ομοσπονδία πόλεων βασισμένη σε δημοκρατικές αρχές. Κύρια πηγή εξουσίας ήταν η ομοσπονδιακή συνέλευση.

• Η Αχαϊκή συμπολιτεία είναι  ένωση τεσσάρων πόλεων της βόρειας Πελοποννήσου με κοινό νόμισμα και κοινά σταθμά. Σε μια προσπάθεια προώθησης της ιδέας της ένωσης είχε θεσπιστεί και διαιτητικό δικαστήριο.

Οι συμπολιτείες αποτέλεσαν ουσιαστική κίνηση για γενικότερη συνεννόηση.

Οι έριδες όμως προκάλεσαν πολλές συγκρούσεις την κρίσιμη στιγμή της ρωμαϊκής απειλής.

• Στην Ήπειρο ο βασιλιάς Πύρρος ανέλαβε μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού του κράτους. Έστρεψε τους υπηκόους του στο εμπόριο και τη γεωργία, ίδρυσε νέες πόλεις με θέατρα και γυμναστήρια και συγκέντρωσε στην αυλή του πολλούς πνευματικούς ανθρώπους.

Σκέφτηκε μάλιστα να δημιουργήσει στη Δύση αυτοκρατορία, ανάλογη μ’ αυτή του Αλέξανδρου στην Ανατολή.

Αργότερα στράφηκε στον ελληνικό νότο, όπου βρήκε άδοξο θάνατο σε νυχτερινή οδομαχία στο Άργος (272 π.Χ.). Την κρίσιμη στιγμή για την Ελλάδα έλειψε ένας άξιος ηγέτης.

3. ΤΟ ΡΩΜΑΪΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΠΟΚΤΑ ΜΕΓΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ

•Στην ιταλική χερσόνησο ο αντίστοιχος ιταλικός κόσμος σταδιακά ενοποιείται.

•Η ένωση αυτή γίνεται με κέντρο τη Ρώμη.

•Η Ρώμη απέκτησε γρήγορα δύναμη χάρη στην προνομιακή της θέση

Πρώτο πολίτευμα της Ρώμης ήταν η βασιλεία. Το 509 π.Χ. οι ευγενείς ανέτρεψαν τον βασιλιά και το πολίτευμα πήρε δημοκρατικό χαρακτήρα.

-Σημαντικό ρόλο στη δημόσια ζωή απέκτησαν ο ι δύο ύπατοι, οι οποίοι εκλέγονταν για έναν χρόνο.

-Η Σύγκλητος ήταν ένα συμβουλευτικό σώμα με ισόβια μέλη.

-Από κοινωνική άποψη οι πολίτες διακρίνονταν σε πατρίκιους και πληβείους.

Οι Ρωμαίοι σταδιακά επέβαλαν την κυριαρχία τους στον ιταλικό βορρά και αργότερα στον νότο, όπου ανθούσαν οι ελληνικές πόλεις.

Τελευταία υπέκυψε η πόλη των Συρακουσών, έπειτα από ασφυκτική πολιορκία.

Σκληρή ήταν η σύγκρουση των Ρωμαίων με τους Καρχηδόνιους για την κυριαρχία της Δυτικής Μεσογείου και της Σικελίας.

Τολμηρό υπήρξε το εγχείρημα του Καρχηδόνιου στρατηγού Αννίβα να πλήξει τους Ρωμαίους στην ίδια τους τη χώρα.

Οι Καρχηδόνιοι υποχρεώθηκαν να πληρώσουν μεγάλη πολεμική αποζημίωση και να καταστρέψουν το στόλο τους.

Αργότερα, όταν και πάλι η Καρχηδόνα άρχισε να αναπτύσσεται, προκάλεσε εκ νέου την οργή των Ρωμαίων, οι οποίοι και την κατέστρεψαν από τα θεμέλια (146 π.Χ.).

Η Ρώμη επιδόθηκε σε μια μεγάλη μεταρρυθμιστική προσπάθεια  (Γάιος και Τιβέριος Γράκχος )

-Εμφύλιοι πόλεμοι  (Μάριος, Σύλλας, Μάρκος Αντώνιος, Πομπήιος και Ιούλιος Καίσαρας).

4. Η YΠΟΤΑΓΗ ΤΟY ΕΛΛΗΝIΚΟY ΚΟΣΜΟY

• Οι Ρωμαίοι έστρεψαν τα βλέμματά τους προς τον ελληνικό κόσμο.

Σίγουροι για τη δύναμή τους επιχείρησαν το μεγάλο βήμα.

Την εποχή αυτή οι Έλληνες παρουσιάζονται διαιρεμένοι και αποδυναμωμένοι.

Οι μόνες δυνάμεις που μπορούσαν να προβάλουν αντίσταση στον ρωμαϊκό επεκτατισμό ήταν η Μακεδονία και οι δύο Συμπολιτείες.

Η κατάσταση που παρουσιαζόταν στην Ελλάδα ήταν ευνοϊκή για τα σχέδια των Ρωμαίων.

Οι ίδιοι εφάρμοσαν πολύ αποτελεσματικά την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε».

Τελευταία πράξη του δράματος υπήρξε η κατάληψη της Αλεξάνδρειας από τον Οκταβιανό (30 π.Χ.), με συνέπεια τη μετατροπή της Αιγύπτου σε επαρχία του ρωμαϊκού κράτους.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι΄ ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΜΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

1. Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΕIΡΗΝΗ

• Οκταβιανός, μόνος κυρίαρχος στην πολιτική σκηνή της Ρώμης,

Νέος τρόπος διακυβέρνησης, η Αυτοκρατορία.

Γίνεται απόλυτος κυρίαρχος.

Δέχεται την ονομασία του Αυγούστου (σεβαστός).

Αρχηγός του στρατού, νομοθετεί και απονέμει δικαιοσύνη.

Με το αξίωμα του ποντίφηκα (αρχιερέα) ελέγχει τη θρησκευτική ζωή.

• Τα όργανα του δημοκρατικού καθεστώτος (εκκλησίες, Σύγκλητος, άρχοντες) χάνουν την δύναμη τους.

• Μετά τον θάνατο του Οκταβιανού η ισχύς των αυτοκρατόρων αυξάνει.

Τεράστια σε έκταση, η αυτοκρατορία εκτείνεται γύρω από τη Μεσόγειο και από την Αγγλία προς βορρά μέχρι την Άνω Αίγυπτο προς Νότο.

Οι επαρχίες διοικούνται από κυβερνήτες οι οποίοι ορίζονται από τον αυτοκράτορα.

• Ο στρατός, περίπου 400.000 μισθοφόροι, διαιρείται σε τριάντα λεγεώνες.

Οι λεγεώνες είναι εγκατεστημένες στα άκρα (σύνορα)

• Στον 2ο αιώνα μ.Χ. οι κατακτημένες περιοχές ζουν ειρηνικά.  Οι επαρχίες ευημερούν.

Η Ρώμη αφήνει στις πόλεις της Αυτοκρατορίας μια σχετική αυτονομία.

• Η περίοδος αυτή σφραγίζεται με τη Ρωμαϊκή ειρήνη.

4. 3ος ΑIΩΝΑΣ Μ.Χ. Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΑYΤΟΚΡΑΤΟΡIΑ ΣΕ ΚΡIΣΗ.

• Μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου - μεγάλη κρίση.

Κατάρρευση της οικονομίας

Πρόβλημα διαδοχής

Επικράτηση πλήρους αναρχίας

Οι αυτοκράτορες διαδέχονται ο ένας τον άλλο

Η κρατική εξουσία καταρρέει και μαζί της καταρρέουν όλοι οι κρατικοί θεσμοί

Οι εξωτερικοί εχθροί στα εδάφη της Αυτοκρατορίας

• Ο Διοκλητιανός μοιράζεται την εξουσία μ’ έναν πιστό σ’ αυτόν στρατιωτικό, τον Μαξιμίνο

Το 293 καθένας από τους δύο αυγούστους προσλαμβάνει έναν βοηθό. Έτσι η Αυτοκρατορία διοικείται πια από μια Τετραρχία

5. ΚΩΝΣΤΑΝΤIΝΟΣ: Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΤΡΟΦΗ

• Η Τετραρχία ήταν ένα σύστημα πολύπλοκο, δύσκολα επιβιώσιμο.

• Μετά την παραίτηση του Διοκλητιανού (305 μ.Χ.) ακολουθεί περίοδος σύγχυσης

• Στη Δύση συγκρούονται ο Κωνσταντίνος και ο Μαξέντιος.

• Ο Κωνσταντίνος στρέφεται προς τους Χριστιανούς.

• Εκδίδει, τον Φεβρουάριο του 313 το Διάταγμα των Μεδιολάνων

- Απόλυτη ελευθερία της κάθε θρησκευτικής λατρείας στα εδάφη της Αυτοκρατορίας

• Μεταφέρει την πρωτεύουσα του κράτους από τη Ρώμη στο Βυζάντιο

Η καινούρια πρωτεύουσα ονομάστηκε Νέα Ρώμη. Γρήγορα αντικαταστάθηκε από το όνομα Κωνσταντινούπολις.

• Ο Κωνσταντίνος, με τη μεταφορά της πρωτεύουσας, πίστευε ότι θα αναγεννήσει το ρωμαϊκό κράτος. Χωρίς να το υποπτεύεται θεμελίωσε μια ελληνική αυτοκρατορία.