Πλάγιος Λόγος

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

Γενικά πλάγιος λόγος μπορεί να είναι:

• Ειδικό απαρέμφατο:

π.χ. Πάντας ὑμᾶς οἴομαι γιγνώσκειν.

• Ειδική πρόταση με εξάρτηση από ρήματα δοξαστικά, λεκτικά, γνωστικά, αισθητικά:

π.χ. Ἀλλὰ γὰρ ὅτι μὲν ἐν Σπάρτῃ μάλιστα πείθονται ταῖς ἀρχαῖς τε καὶ τοῖς νόμοις, ἴσμεν ἅπαντες.

• Τελικό απαρέμφατο με εξάρτηση από ρήματα βουλητικά, κελευστικά, προτρεπτικά, συμβουλευτικά, αιτητικά, απαγορευτικά.

π.χ. Μένων ἐβούλετο πλουτεῖν.

• Κατηγορηματική μετοχή με εξάρτηση από ρήματα γνωστικά, αισθητικά, δεικτικά, δηλωτικά, αγγελτικά:

π.χ. Ἴσθι ἀνόητος ὤν.

• Πλάγια ερωτηματική πρόταση:

π.χ. Ἐπιμηθεὺς ἠπόρει ὅ,τι χρήσαιτο

Α. Οι κύριες προτάσεις στον πλάγιο λόγο

• Οι κύριες προτάσεις κρίσεως μετατρέπονται στον πλάγιο λόγο σε ειδική πρόταση, ειδικό απαρέμφατο, κατηγορηματική μετοχή, ανάλογα με το είδος του ρήματος εξάρτησης.
• Οι κύριες προτάσεις επιθυμίας στον πλάγιο λόγο μετατρέπονται σε τελικό απαρέμφατο.
• Οι ευθείες ερωτηματικές προτάσεις στον πλάγιο λόγο μετατρέπονται σε πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις.
• Ο ρηματικός τύπος στον πλάγιο λόγο διατηρεί τον χρόνο που είχε στον ευθύ λόγο.

Οι εγκλίσεις των προτάσεων κρίσεως στον πλάγιο λόγο:

• Διατηρείται η οριστική και στον πλάγιο λόγο όταν το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου
• Τρέπεται σε ευκτική του πλαγίου λόγου η οριστική όταν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου
• Οι δυνητικές εγκλίσεις (οριστική και ευκτική) διατηρούνται ανεξάρτητα από τον χρόνο του ρήματος εξάρτησης

Β. Οι δευτερεύουσες προτάσεις στον πλάγιο λόγο

Οι λοιπές δευτερεύουσες προτάσεις του ευθέος λόγου παραμένουν δευτερεύουσες προτάσεις και στον πλάγιο λόγο.

Παρατηρήσεις:

• Διατηρούν το είδος τους.
• Διατηρούν την έγκλιση του ευθέος λόγου όταν το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου
• Διατηρούν τη δυνητική έγκλιση (δυνητική οριστική, δυνητική ευκτική) στον πλάγιο λόγο ανεξάρτητα από τον χρόνο εξάρτησης
• Μετατρέπουν σε ευκτική του πλαγίου λόγου την οριστική ή την υποτακτική (με ή χωρίς «ἂν» αοριστολογικό) όταν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου. Στην τελευταία περίπτωση χάνεται το αοριστολογικό «ἂν»
• Μετατρέπεται το πρόσωπο του ρήματος αν χρειάζεται
• Διατηρούν την ευκτική του πλαγίου λόγου, αν το ρήμα εξάρτησης στον πλάγιο λόγο είναι ιστορικού χρόνου
• Μετατρέπουν την ευκτική του πλαγίου λόγου σε οριστική, αν το ρήμα εξάρτησης στον πλάγιο λόγο είναι αρκτικού χρόνου

Παραδείγματα:

Οὗτος οὐ ποιεῖ ταῦτα

Λέγει ὅτι οὐ ποιεῖ ταῦτα

Γιγνώσκω τήν φωνήν τῶν ἀνθρώπων. (Οὗτος ἔλεγε)

Οὗτος ἔλεγε γιγνώσκειν τήν φωνήν τῶν ἀνθρώπων.

Θεμιστοκλῆς ἀνήρ ἀγαθός γέγονε. (Ἀκούω)

Ἀκούω Θεμιστοκλέα ἄνδρα ἀγαθόν γεγονένα

Οὐκ ἐπιτρέψομεν ταῦτα γενέσθαι. (Οἱ ἄνδρες ἔφασαν)

Οἱ ἄνδρες ἔφασαν οὐκ ἐπιτρέψειν ταῦτα γενέσθα

Μηδεὶς βαλλέτω.

Ἀπηγόρευε μηδένα βάλλειν.

Τίς ποιεῖ ταῦτα;

Ἐρωτᾷ τίς ποιεῖ ταῦτα.

Ταῦτα ποιεῖτε, ἵνα συγγνώμης τύχητε

Κλέων κελεύει ταῦτα ποιεῖν,ἵνα συγγνώμης τύχωσιν

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Να μετατρέψετε σε πλάγιο λόγο τις επόμενες προτάσεις χρησιμοποιώντας ως ρήμα εξάρτησης αυτό που δίνεται σε παρένθεση

1. Τίς ἔστιν ἡ χώρα; (Ξενοφῶν ἀνηρώτα)

2. Βούλει τι, ὦ Κῦρε, παραγγεῖλαι; (Ξενοφῶν ἤρετο Κῦρον).

3. Ἀναπλευσῇ (< ἀναπλέομαι = ἔρχομαι) ἔχων ἀργύριον; (Ἠρώτων αὐτὸν)

4. Πέρσης εἰμί, πορεύομαι δὲ ἀπὸ τοῦ Τιριβάζου στρατοπέδου, ὅπως τὰ ἐπιτήδεια λάβω. (Ἔφη)

5. Ὁ Ἀγησίλαος ὅπως βοηθήσῃ τοῖς τυράννοις, πράγματα τῇ πόλει παρέχει. (Ἔλεγον οἱ πολῖται)

6. Ἴστε τι χωρίον ἔξω τῆς Ἀττικῆς, ἔνθα οὐ προσβατὸν θανάτῳ; (Σωκράτης ἐπισκώπτων ἠρώτα)

7. Εἰ μὴ βοηθήσετε, στρατεύσουσιν ἐφ’ ἡμᾶς. (Οἱ Ὀλύνθιοι εἶπον αὐτοῖς)

8. Κῦρος μὲν τέθνηκεν, Ἀριαῖος δὲ πέφευγεν ἐν τῷ σταθμῷ. (Ἔλεγε)

9. Κλέαρχε, ἧκε. (Κῦρος παραγγέλλει (+ δοτική)

10. Ποίαν ὁδὸν ἐπὶ τὸν βίον τράπωμαι; (Ὁρῶ σε ἀποροῦντα)

11. Τί ἂν ποιῶν τὸν βίον εὐδαιμονέστατα διατελέσαιμι; (Ἐπερωτᾷ τὸν θεὸν)

Να τρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από το ρήμα στην παρένθεση

1. Βουλεύησθε περὶ τῶν αἰχμαλώτων (Λύσανδρος τοὺς συμμάχους ἐκέλευσε).

2. Ἡμῖν οὐδὲν ἔστιν ἀγαθὸν ἄλλο εἰ μὴ ὅπλα καὶ ἀρετὴ (Θεόπομπος εἶπεν).

3. Ἀφίκοντό ποτε εἰς Παναθήναια Ζήνων τε καὶ Παρμενίδης (ἔλεγεν Πυθόδωρος).

4. Πότερον βούλει μένειν ἢ ἀπιέναι; (Ἡ μήτηρ διηρώτα τὸν Κῦρον).