Ζητείται ελπίς

Ζητείται ελπίς

Τα χαρακτηριστικά του μεταπολεμικού κόσμου

Μετά το τέλος του Β παγκοσμίου πολέμου οι άνθρωποι οραματίστηκαν ένα καλύτερο μέλλον που θα διέφερε ριζικά από το ζοφερό παρελθόν.Πίστεψαν σε μια κοινωνία στην οποία θα βασίλευε η ηρεμία, η ειρήνη, η δικαιοσύνη, η αξιοπρέπεια. Σ' αυτήν την κοινωνία οι άνθρωποι πίστεψαν οτι θα μπορούσαν να επουλώσουν τις πληγές τους και να ξεπεράσουν τα τραύματα του παρελθόντος. Όμωςοι ελπίδες τους διαψεύστηκαν και τα όνειρα των ανθρώπων έμειναν ανεκπλήρωτα.

Ο μεταπολεμικός κόσμος είναι ο κόσμος της ανασφάλειας, της ανησυχίας, του άγχους και της αγωνίας για το παρόν και το μέλλον. Η ρευστότητα,η αβεβαιότητα,  η απειλή ενός νέου πολέμου που θα φέρει την ολοκληρωτική καταστροφή, η εύθραυστη ειρήνη, η φτώχεια, η εξαθλίωση , οι οδυνηρές οικονομικές αλλαγές και φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας συνθέτουν το φάσμα της ζωής των ανθρώπων.

Το κυρίαρχο αίσθημα των ανθρώπων  είναι η απογοήτευση  που μεγαλώνει μέσα στη μουντή ειδησεογραφία των εφημερίδων , όπου παρουσιάζεται από τη  μια η κοινωνική δυστυχία και από την άλλη η ισοπεδωτική κοινωνική αλλοτρίωση της εποχής.

Ο αφηγητής

Η αφήγηση είναι τριτοπρόσωπη, ο αφηγητής είναι παντογνώστης και ετεροδιηγητικός. Υπάρχει αοριστία τόπου και χρόνου και ανωνυμία του ήρωα.Στην αρχή του διηγήματος δε δίνεται κανένα στοιχείο γι' αυτόν. Η ανάγνωση της εφημερίδας του προκαλεί αρνητικές σκέψεις οι οποίες τον βασανίζουν. Είναι και αυτός ένας από αυτούς που πήραν μέρος στον πόλεμο και προσδοκούσαν κάτι καλύτερο. Αισθάνεται πίκρα και απογοήτευση, διακατέχεται από παθητική ψυχολογία, βασανίζεται από αισθήματα ανασφάλειας και προσωπικής διάψευσης. Οι αξίες έχουν χρεοκοπήσει, οι ιδεολογίες έχουν ναυαγήσει, δεν υπάρχουν πια ιδανικά. Ο αφηγητής φτάνει στην απόγνωση , συνειδητοποιεί το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει και αυτό τον πλημμυρίζει με τύψεις και ενοχές. Έχει την αίσθηση οτι όσοι τον βλέπουν τον κατηγορούν και τον στιγματίζουν. Το νέο στοιχείο που δίνεται με ευρηματικό τρόπο από τον Α.Σαμαράκη είναι οτι ο αφηγητής είναι συγγραφέας.Στα γραπτά του εκφράζει τις σκέψεις του, τους προβληματισμούς του, την αγωνία του. Ίσως μ' αυτόν τον τρόπο να βρίσκει διέξοδοστις υπαρξιακές του ανάγκες. Όμως δεν αποφασίζει να  δημοσιεύει τα έργα του από φόβο μήπως χαρακτηριστεί δεξιός ή αριστερός και έτσι δεν μπορεί να αφυπνίσει την κοινωνία και να αντιμετωπίσει δραστικά τα φαινόμενα αδράνειας και εφησυχασμού.

Στο τέλος όμως βρίσκει το κουράγιο να υψώσει φωνή διαμαρτυρίας , να αντισταθεί στην καταπίεσηκαι να σηκώσει  το ανάστημα του.Δε θέλει να είναι πια ένα άβουλο, παθητικό, καταπιεσμένο  και χειραγωγούμενο ον. Θέλει να έχει άποψη και να παίζει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση των πραγμάτων. Θέλει να είναι ένα ελεύθερο και σκεπτόμενο ον και να διεκδικεί το δικαίωμα του στην αξιοπρέπεια και στην ευτυχία.

Επαναστατεί, τολμά και αποφασίζει  να εκφράσει την άποψη του, τη διαμαρτυρία του, την αφύπνιση του μέσα από τις "Μικρές Αγγελίες" αναζητώντας απελπισμένα μια ελπίδα αλλά και μια επαφή με άλλους ανθρώπους.

Στο τέλος διασώζεται μια χαραμάδα ελπίδας  μέσα στη σκληρή και απογοητευτική κοινωνική πραγματικότητα: η πίστη στον άνθρωπο.

Η γλώσσα του κειμένου 

Είναι απλή και άμεση, είναι η γλώσσα της καθημερινότητας των ανθρώπων όπως σε όλα τα έργα του Α. Σαμαράκη.Τα στοιχεία της καθαρεύουσας που υπάρχουν στο κείμενο καθρεφτίζουν τη διγλωσσία που υπήρχε στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1950 καθώς χρησιμοποιούνταν δύο γλώσσες: η καθαρεύουσα και η δημοτική. Η καθαρεύουσα ήταν η επίσημη γλώσσα του κράτους ο λαός όμως χρησιμοποιούσε τη δημοτική γλώσσα (λαϊκή)στον προφορικό λόγο.

ΘΕΜΑ: Ο αφηγητής αποδίδει το αίσθημα φόβου και ανασφάλειας στη δεκαετία του ’50, την ιδεολογική σύγχυση της εποχής και εκφράζει την αναζήτηση ελπίδας.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ:

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Όταν μπήκε στο καφενείο… ΖΗΤΕΙΤΑΙ πιάνο προς αγοράς»: Διαβάζοντας την εφημερίδα στο καφενείο.

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Σκέψεις γυρίζανε… Δεν μπορεί παρά να ’χουν»: Συναισθήματα και σκέψεις.

3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Ξανάριξε μια ματιά… στο αυριανό φύλλο»: Αναζήτηση ελπίδας.

ΤΕΧΝΙΚΗ:

-  Ο συγγραφέας ταυτίζεται με τον αφηγητή.

-  Η αφήγηση είναι τριτοπρόσωπη.

-  Ο ρυθμός της αφήγησης είναι γρήγορος.

ΓΛΩΣΣΑ: Δημοτική, απλή, απαλλαγμένη από επίθετα. Τα ρήματα βρίσκονται σε παρελθοντικό χρόνο αλλά και στον ενεστώτα.

ΎΦΟΣ: Λιτό, απλό, καθημερινό.

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ:

-  Επαναλήψεις.

-  Αντιθέσεις.

ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ:

-   Είναι ένα αντιπροσωπευτικό μεταπολεμικό διήγημα που αποδίδει με απλό και άμεσο τρόπο την ψυχροπολεμική ατμόσφαιρα και ην αβεβαιότητα της μεταπολεμικής εποχής.