Λατινικά - Κείμενο 29

LECTIO ΧΧIX: Ο ΟΚΤΑΒΙΑΝΟΣ, Ο ΠΑΠΟΥΤΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΡΑΚΙ

Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurrit corvum tenens; eum instituerat haec dicere: «Ave, Caesar, victor imperator». Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus sestertium eum emit. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem. Diu operam frustra impendebat; quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat «Oleum et operam perdidi». Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. Audita salutatione Caesar dixit: «Domi satis salutationum talium audio». Tum venit corvo in mentem verborum domini sui: «Oleum et operam perdidi». Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Καθώς (ή: όταν) ο Οκταβιανός επέστρεφε στη Ρώμη μετά τη νίκη του στο Άκτιο, πήγε να τον συναντήσει κάποιος άνθρωπος που κρατούσε ένα κοράκι Το είχε διδάξει να λέει τα εξής: «Χαίρε, Καίσαρα, νικητή στρατηγέ». Ο Καίσαρας ενδιαφέρθηκε πολύ να αγοράσει το κοράκι˙ το αγόρασε λοιπόν για είκοσι χιλιάδες σηστερτίους. Το παράδειγμα αυτό παρακίνησε κάποιον παπουτσή να μάθει τον ίδιο χαιρετισμό σ’ ένα κοράκι. Για πολύ καιρό κόπιαζε μάταια˙ κάθε φορά που το πουλί δεν απαντούσε, ο παπουτσής συνήθιζε να λέει: «Κρίμα στον κόπο μου (ή: έχασα το λάδι και τον κόπο μου)». Επιτέλους το κοράκι έμαθε τον χαιρετισμό και ο παπουτσής θέλοντας να κερδίσει χρήματα, το έφερε στον Καίσαρα. Όταν άκουσε τον χαιρετισμό, ο Καίσαρας είπε: «Στο σπίτι ακούω αρκετούς τέτοιους χαιρετισμούς». Τότε το κοράκι θυμήθηκε (ή: τότε ήρθαν στο νου του κορακιού) τα λόγια του αφεντικού του: «Κρίμα στον κόπο μου (ή: έχασα το λάδι και τον κόπο μου)». Ακούγοντας τα λόγια αυτά, ο Αύγουστος γέλασε και αγόρασε το πουλί για τόσο (μεγάλο ποσό), για όσο δεν είχε αγοράσει κανένα (πουλί) μέχρι τότε.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

Cum: χρονικός σύνδεσμος (ο cum ο ιστορικός-διηγηματικός) = όταν

Octavianus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού Octavianus -i = Οκταβιανός → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό

post: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = μετά

victoriam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού victoria -ae = νίκη

Actiacam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, β’ κλίση, του επιθέτου Actiacus, -a, -um = Ακτιακός, του Ακτίου → δεν σχηματίζει παραθετικά

Romam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού Roma -ae = Ρώμη → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό

rediret: γ’ ενικό, υποτακτική παρατατικού ενεργητικής φωνής, του ρήματος redeo, redii, reditum, redīre = επιστρέφω

μετοχή ενεστώτα: rediens (γενική: redeuntis)

homo: ονομαστική ενικού, αρσενικό (ή θηλυκό, εδώ είναι αρσενικό), γ’ κλίση, του ουσιαστικού homo -inis = άνθρωπος

quidam: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της αόριστης επιθετικής αντωνυμίας quidam, quaedam, quoddam = κάποιος, -α, -ο

ei: δοτική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό

occurrit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος occurro, occurri/occucurri, occursum, occurrĕre 3 = πηγαίνω να συναντήσω

corvum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus -i = κοράκι

tenens: ονομαστική ενικού, αρσενικό, της μετοχής ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος teneo, tenui, tentum, tenēre 2 = κρατώ

eum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό

instituerat: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού υπερσυντελίκου, του ρήματος instituo, institui, institutum, instituĕre 3 = διδάσκω

haec: αιτιατική πληθυντικού, ουδέτερο, της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό

dicere: απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω → β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic

Ave: β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα του ελλειπτικού ρήματος aveo, avēre = χαίρω

(εύχρηστο μόνο στην προστακτική και στο απαρέμφατο)

Caesar: κλητική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Caesar -aris = Καίσαρας → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό

victor: κλητική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού victor -oris = νικητής

imperator: κλητική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού imperator -oris = στρατηγός

Caesaris: γενική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Caesar -aris = Καίσαρας → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό

multum: ποσοτικό επίρρημα = πολύ → Παραθετικά: plus, plurimum

interfuit: γ’ ενικό, οριστική παρακειμένου, του απρόσωπου ρήματος interest, interfuit, -, interesse = ενδιαφέρει → δεν σχηματίζει προστακτική, σουπίνο και μετοχή

corvum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus -i = κοράκι

emere: απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος emo, emi, emptum, emĕre 3 = αγοράζω

itaque: συμπερασματικός σύνδεσμος = επομένως, λοιπόν

viginti: απόλυτο αριθμητικό, άκλιτο = είκοσι

milibus: αφαιρετική πληθυντικού, ουδέτερο, γ’ κλίση, του απόλυτου αριθμητικού επιθέτου miles, miles, milia = χίλιοι → στον ενικό είναι άκλιτο: mille.

Στον πληθυντικό κλίνεται: milia, milium, milibus, milia, -, milibus. Δεν σχηματίζει παραθετικά.

sestertium: γενική πληθυντικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού sestertius –ii = σηστέρτιος (νόμισμα) → γενική πληθυντικού: sestertiorum και sestertium

eum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό

emit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος emo, emi, emptum, emĕre 3 = αγοράζω

id: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό

exemplum: ονομαστική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού exemplum -i = παράδειγμα

sutorem: αιτιατική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού sutor -oris = παπουτσής

quendam: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της αόριστης επιθετικής αντωνυμίας quidam, quaedam, quoddam = κάποιος, -α, -ο

incitavit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος incito, incitavi, incitatum, incitāre 1 = παρακινώ

ut: βουλητικός σύνδεσμος = να

corvum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus –i = κοράκι

doceret: γ’ ενικό, υποτακτική ενεργητικού παρατατικού, του ρήματος doceo, docui, doctum, docēre 2 = μαθαίνω, διδάσκω

parem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του μονοκατάληκτου επιθέτου par, par, par (-is) = ίδιος, -α, -ο

→ δεν σχηματίζει παραθετικά

salutationem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού salutatio -onis = χαιρετισμός

Diu: χρονικό επίρρημα = για πολύ καιρό → Παραθετικά: diutius, diutissime

operam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού opera –ae = κόπος → στον πληθυντικό operae -arum = μισθωτοί εργάτες (ετερόσημο)

frustra: τροπικό επίρρημα = μάταια

impendebat: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρατατικού, του ρήματος impendo, impendi, impensum, impendĕre 3 = ξοδεύω

quotiescumque: χρονικός σύνδεσμος = κάθε φορά που

avis: ονομαστική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού avis -is = πουλί → αφαιρετική ενικού: ave/ avi

non: αρνητικό μόριο = όχι, δεν

respondebat: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρατατικού, του ρήματος respondeo, respondi, responsum, respondēre 2 = απαντώ

sutor: ονομαστική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού sutor -oris = παπουτσής

dicere: απαρέμφατο ενεστώτα ενεργητικής φωνής, του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω → β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic

solebat: γ’ενικό, οριστική παρατατικού, του ρήματος soleo, solitus sum, solēre ημιαποθετικό 2 = συνηθίζω

oleum: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού oleum -i = λάδι

et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και

operam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού opera -ae = κόπος → στον πληθυντικό operae -arum = μισθωτοί εργάτες (ετερόσημο)

perdidi: α’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος perdo, perdidi, perditum, perdĕre 3 = χάνω

Tandem: χρονικό επίρρημα = επιτέλους, τέλος

corvus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus -i = κοράκι

salutationem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού salutatio -onis = χαιρετισμός

didicit: γ’ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος disco, didici, -, discĕre 3 = μαθαίνω

et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και

sutor: ονομαστική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού sutor -oris = παπουτσής

cupidus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του επιθέτου cupidus, -a, -um = αυτός, -ή, -ό που επιθυμεί

→ Παραθετικά: cupidior, -ior, -ior, cupidissimus, -a, -um

pecuniae: γενική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού pecunia -ae = χρήματα → δεν διαθέτει πληθυντικό (singulare tantum)

eum: αιτιατική ενικού, αρσενικό, της οριστικής αντωνυμίας is, ea, id = αυτός, -ή, -ό

Caesari: δοτική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Caesar -aris = Καίσαρας → ως κύριο όνομα δεν σχηματίζει πληθυντικό

attulit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος affero, attuli, allatum, afferre 3 = φέρνω (σε κάποιον)

β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: affer

Αudita: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, της μετοχής παθητικού παρακειμένου audio, audivi, auditum, audīre 4 = ακούω

salutatione: αφαιρετική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού salutatio -onis = χαιρετισμός

Caesar: ονομαστική ενικού, αρσενικό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού Caesar -aris= Καίσαρας → ως κύριο όνομα δεν σχηματίζει πληθυντικό

dixit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος dico, dixi, dictum, dicĕre 3 = λέω

β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic

domi: γενική ενικού ως επίρρημα, θηλυκό, δ’ κλίση (δανείζεται και κάποιους τύπους από τη β’ κλίση), του ουσιαστικού domus -us = σπίτι → η γενική, αιτιατική και αφαιρετική ενικού χρησιμοποιούνται μόνο επιρρηματικά για να δηλώσουν στάση, κίνηση και από τόπου κίνηση/απομάκρυνση αντίστοιχα.

satis: ποσοτικό επίρρημα = αρκετά → Παραθετικά: satius, --

salutationum: γενική πληθυντικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού salutatio -onis = χαιρετισμός

talium: γενική πληθυντικού, θηλυκό, της δεικτικής αντωνυμίας talis, talis, tale = τέτοιος, -α, -ο → κλίνεται σαν επίθετο γ’ κλίσης και δεν σχηματίζει κλητική ενικού

audio: α’ ενικό, οριστική ενεργητικού ενεστώτα, του ρήματος audio, audivi, auditum, audīre 4 = ακούω

Tum: χρονικό επίρρημα = τότε

venit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος venio, veni, ventum, venīre 4 = έρχομαι

corvo: δοτική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού corvus -i = κοράκι

in: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = σε

mentem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού mens -ntis = νους, μυαλό

verborum: γενική πληθυντικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού verbum -i = λόγος

domini: γενική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού dominus -i = αφεντικό

sui: γενική ενικού, γ’ πρόσωπο (για έναν κτήτορα), αρσενικό, της κτητικής αντωνυμίας suus, sua, suum = δικός, -ή, -ό του

oleum: αιτιατική ενικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού oleum -i = λάδι

et: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και

operam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, α’ κλίση, του ουσιαστικού opera -ae = κόπος → στον πληθυντικό operae -arum = μισθωτοί εργάτες (ετερόσημο)

perdidi: α’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος perdo, perdidi, perditum, perdĕre 3 = χάνω

ad: πρόθεση που συντάσσεται με αιτιατική = σε, προς

haec: αιτιατική πληθυντικού, ουδέτερο, της δεικτικής αντωνυμίας hic, haec, hoc = αυτός, -ή, -ό

verba: αιτιατική πληθυντικού, ουδέτερο, β’ κλίση, του ουσιαστικού verbum -i = λόγος

Augustus: ονομαστική ενικού, αρσενικό, β’ κλίση, του ουσιαστικού Augustus -i = Αύγουστος → ως κύριο όνομα δεν διαθέτει πληθυντικό

risit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος rideo, risi, risum, ridēre 2 = γελώ

emit: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού παρακειμένου, του ρήματος emo, emi, emptum, emĕre 3 = αγοράζω

-que: συμπλεκτικός σύνδεσμος = και → χρησιμοποιείται ως εγκλιτική λέξη

avem: αιτιατική ενικού, θηλυκό, γ’ κλίση, του ουσιαστικού avis -is = πουλί → αφαιρετική ενικού: ave/ avi

tanti: γενική ενικού, ουδέτερο, της δεικτικής αντωνυμίας tantus, -a, -um = τόσος, -η, -ο

quanti: γενική ενικού, ουδέτερο, της αναφορικής αντωνυμίας quantus, -a, -um = όσος, -η, -ο

nullam: αιτιατική ενικού, θηλυκό, του αντωνυμικού επιθέτου nullus, -a, -um = κανένας, καμία, κανένα

adhuc: χρονικό επίρρημα = μέχρι τότε

emerat: γ’ ενικό, οριστική ενεργητικού υπερσυντελίκου, του ρήματος emo, emi, emptum, emĕre 3 = αγοράζω

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το occurrit. Εισάγεται με τον cum τον ιστορικό-διηγηματικό, ο οποίος υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με υποτακτική, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, με υποτακτική παρατατικού (rediret), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (occurrit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.

rediret: ρήμα

Octavianus: υποκείμενο στο rediret

Romam: απρόθετη αιτιατική κίνησης σε τόπο στο rediret

post victoriam: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο rediret

Actiacam: επιθετικός προσδιορισμός στο victoriam.

homo quidam ei occurit corvum tenens: κύρια πρόταση κρίσεως

occurrit: ρήμα

homo: υποκείμενο στο occurrit

quidam: επιθετικός προσδιορισμός στο homo

ei: αντικείμενο στο ocurrit

tenens: επιθετική μετοχή, επιθετικός προσδιορισμός στο υποκείμενο του ρήματος (homo). Δηλώνει το σύγχρονο.

Ανάλυση: qui tenebat. (κατά άλλη εκδοχή τροπική, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος)

corvum: αντικείμενο στη μετοχή (tenens).

eum instituerat haec dicere: κύρια πρόταση κρίσεως

instituerat: ρήμα

(homo): εννοούμενο υποκείμενο στο instituerat

eum: άμεσο αντικείμενο στο instituerat και υποκείμενο στο dicere (ετεροπροσωπία)

dicere: έμμεσο αντικείμενο στο instituerat, τελικό απαρέμφατο

haec: αντικείμενο στο απαρέμφατο dicere.

«Ave, Caesar, victor imperator»: κύρια πρόταση επιθυμίας (με προστακτική)

Ave: ρήμα

(tu): εννοούμενο υποκείμενο στο ave

Caesar: κλητική προσφώνηση

victor: παράθεση στο Caesar

imperator: επιθετικός προσδιορισμός στο victor.

Caesaris multum interfuit corvum emere: κύρια πρόταση κρίσεως.

interfuit: ρήμα (απρόσωπο)

emere: υποκείμενο στο interfuit, τελικό απαρέμφατο

(Caesarem): εννοούμενο υποκείμενο στο απαρέμφατο emere (ετεροπροσωπία)

corvum: αντικείμενο στο emere

Caesaris: γενική του ενδιαφερομένου προσώπου στο interfuit

multum: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο interfuit.

itaque viginti milibus sestertium eum emit: κύρια πρόταση κρίσεως

emit: ρήμα

(Caesar): εννοούμενο υποκείμενο στο emit

eum: αντικείμενο στο emit

milibus: αφαιρετική της συγκεκριμένης αξίας στο emit

viginti: επιθετικός προσδιορισμός στο milibus

sestertium: γενική διαιρετική (ή γενική του περιεχομένου) στο milibus.

Id exemplum sutorem quendam incitavit: κύρια πρόταση κρίσεως.

incitavit: ρήμα

exemplum: υποκείμενο στο incitavit

id: επιθετικός προσδιορισμός στο exemplum

sutorem: άμεσο αντικείμενο στο incitavit

quendam: επιθετικός προσδιορισμός στο sutorem.

ut corvum doceret parem salutationem: δευτερεύουσα ονοματική βουλητική πρόταση, που λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το incitavit. Εισάγεται με τον βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική, και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί το περιεχόμενό της είναι απλώς επιθυμητό. Συγκεκριμένα, με υποτακτική παρατατικού (doceret), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (incitavit) (ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων, συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) και αναφέρεται στο παρελθόν.

doceret: ρήμα

(sutor): εννοούμενο υποκείμενο στο doceret

corvum: άμεσο αντικείμενο στο doceret

salutationem: έμμεσο αντικείμενο στο doceret

parem: επιθετικός προσδιορισμός στο salutationem.

Diu operam frustra impendebat: κύρια πρόταση κρίσεως.

impendebat: ρήμα

(sutor): εννοούμενο υποκείμενο στο impendebat

operam: αντικείμενο στο impendebat

frustra: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο impendebat

diu: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο impendebat.

quotiescumque avis non respondebat: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το solebat. Εισάγεται με τον χρονικό-επαναληπτικό σύνδεσμο quotiescumque, ο οποίος ισοδυναμεί με τον επαναληπτικό cum. Εκφέρεται με οριστική, γιατί η πράξη ενδιαφέρει από καθαρά χρονική άποψη, και συγκεκριμένα, με οριστική παρατατικού (respondebat). Εκφράζει την αόριστη επανάληψη στο παρελθόν και σε σχέση με την κύρια πρόταση δηλώνει το σύγχρονο.

non respondebat: ρήμα

avis: υποκείμενο στο non respondebat.

sutor dicere solebat: κύρια πρόταση κρίσεως

solebat: ρήμα

sutor: υποκείμενο στο solebat

dicere: αντικείμενο στο solebat, τελικό απαρέμφατο

sutor: υποκείμενο στο dicere (ταυτοπροσωπία).

«Oleum et operam perdidi»: κύρια πρόταση κρίσεως.

perdidi: ρήμα

(ego): εννοούμενο υποκείμενο στο perdidi

oleum, operam: αντικείμενα στο perdidi.

Tandem corvus salutationem didicit: Kύρια πρόταση κρίσεως.

didicit: ρήμα

corvus: υποκείμενο στο ρήμα didicit

salutationem: αντικείμενο στο didicit

tandem: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο didicit.

sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit: κύρια πρόταση κρίσεως (Σημείωση: συνδέεται παρατακτικά-συμπλεκτικά με την προηγούμενη με το et)

attulit: ρήμα

sutor: υποκείμενο στο attulit

eum: άμεσο αντικείμενο στο attulit

Caesari: έμμεσο αντικείμενο στο attulit

cupidus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο attulit. Αναφέρεται στο sutor

pecuniae: γενική ως συμπλήρωμα στο επίθετο cupidus, (γενική αντικειμενική).

Audita salutatione Caesar dixit: κύρια πρόταση κρίσεως

dixit: ρήμα

Caesar: υποκείμενο στο dixit

audita: επιρρηματική χρονική μετοχή, ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτη, δηλώνει το προτερόχρονο.

Ανάλυση: cum Caesar salutationem audivisset / postquam, ubi, ut Caesar salutationem audivit

salutatione: υποκείμενο της μετοχής audita.

Domi satis salutationum talium audio: κύρια πρόταση κρίσεως

audio: ρήμα

(ego): εννοούμενο υποκείμενο στο audio

satis: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο audio

salutationum: γενική διαιρετική στο satis

talium: επιθετικός προσδιορισμός στο salutationum

domi: γενική ως επιρρηματικός προσδιορισμός της στάσης σε τόπο στο audio.

Tum venit corvo in mentem verborum domini sui: κύρια πρόταση κρίσεως.

venit in mentem: ρήμα (απρόσωπη έκφραση)

(memoria): εννοούμενο υποκείμενο στο venit in mentem

in mentem: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της εισόδου σε κατάσταση ή τόπου μεταφορικά στο venit

corvo: δοτική προσωπική στην απρόσωπη έκφραση venit in mentem

verborum: γενική ως αντικείμενο στην έκφραση venit in mentem

domini: γενική υποκειμενική στο verborum

sui: επιθετικός προσδιορισμός στο domini (άμεση αυτοπάθεια)

tum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην έκφραση venit in mentem.

«Oleum et operam perdidi»: κύρια πρόταση κρίσεως

perdidi: ρήμα

(ego): εννοούμενο υποκείμενο στο perdidi

oleum, operam: αντικείμενα στο perdidi.

Ad haec verba Augustus risit: κύρια πρόταση κρίσεως.

risit: ρήμα

Augustus: υποκείμενο στο risit

ad verba: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός αναφοράς ( ή αιτίας) στο risit

haec: επιθετικός προσδιορισμός στο verba.

emitque avem tanti: κύρια πρόταση κρίσεως (Σημείωση: συνδέεται παρατακτικά-συμπλεκτικά με την προηγούμενη με το εγκλιτικό -que)

emitque: ρήμα

(Augustus): εννοούμενο υποκείμενο στο emit

avem: αντικείμενο στο emit

tanti: γενική της αφηρημένης αξίας στο emit

quanti nullam adhuc emerat: δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση, του ποσού, που λειτουργεί ως β’ όρος σύγκρισης (α’ όρος σύγκρισης είναι η προηγούμενη κύρια). Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quanti (που αποτελεί παραβολικό ζεύγος με το tanti που προηγείται στην κύρια) και εκφέρεται με οριστική (emerat), γιατί η σύγκριση αφορά δύο πράξεις ή καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα. Συγκεκριμένα, με οριστική υπερσυντελίκου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν και δηλώνει το προτερόχρονο σε σχέση με την κύρια πρόταση.

emerat: ρήμα

(Augustus): υποκείμενο στο emerat

nullam: αντικείμενο στο emerat

quanti: γενική της αφηρημένης αξίας στο emerat

adhuc: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο emerat.

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ TΑΞΙΝΟΜΗΜΕΝΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

A΄ κλίση

victoria –ae: θηλυκό

Roma –ae: θηλυκό → δεν έχει πληθυντικό

opera –ae: θηλυκό → ετερόσημο (opera –ae = η εργασία, operae -arum = οι μισθωτοί εργάτες)

pecunia –ae: θηλυκό → δεν έχει πληθυντικό

Β΄ κλίση

Octavianus –i : αρσενικό → δεν έχει πληθυντικό

corvus –i: αρσενικό

sestertius –ii: αρσενικό → γενική πληθυντικού: sestertiorum/ sestertium

exemplum –i: ουδέτερο

oleum –i: ουδέτερο → δεν έχει πληθυντικό

verbum –i: ουδέτερο

Augustus –i: αρσενικό → δεν έχει πληθυντικό

dominus –i: αρσενικό

Γ΄ κλίση

homo –inis: αρσενικό

Caesar –aris: αρσενικό → δεν έχει πληθυντικό

victor –oris: αρσενικό

imperator –oris: αρσενικό

sutor –oris: αρσενικό

salutatio –onis: θηλυκό

avis –is: θηλυκό → αφαιρετική ενικού: avi/ ave

mens –ntis: θηλυκό

Δ΄ κλίση

domus –us (θηλ.) = το σπίτι → δανείζεται και κάποιους τύπους από τη β’ κλίση. Η γενική (domi), η αιτιατική (domum) και η αφαιρετική ενικού (domo) χρησιμοποιούνται μόνο επιρρηματικά για να δηλώσουν στάση, κίνηση και από τόπου κίνηση/ απομάκρυνση αντίστοιχα.

ΕΠΙΘΕΤΑ

Β΄ κλίση

Actiacus, –a, –um → δεν σχηματίζει παραθετικά

cupidus, –a, –um → Παραθετικά: cupidior, –ior, –ius, cupidissimus, –a, –um

Γ΄ κλίση

par, par, par (-is) → δεν σχηματίζει παραθετικά

Αριθμητικά

viginti → απόλυτο αριθμητικό (άκλιτο)

milibus → απόλυτο αριθμητικό: mille (ενικός): άκλιτο. Δεν σχηματίζει παραθετικά

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

quidam, quaedam, quoddam (αόριστη επιθετική)

is, ea, id (οριστική - επαναληπτική)

hic, haec, hoc (δεικτική)

talis, talis, tale (δεικτική)

suus, sua, sum (κτητική, για έναν κτήτορα)

tantus, tanta, tantum (δεικτική)

quantus, quanta, quantum (αναφορική)

nullus, nulla, nullum (αντωνυμικό επίθετο)

ΡΗΜΑΤΑ

1η Συζυγία

incito, incitavi, incitatum, incitāre

2η Συζυγία

teneo, tenui, tentum, tenēre

doceo, docui, doctum, docēre

respondeo, respondi, responsum, respondēre

soleo, solitus sum, solēre (ημιαποθετικό)

rideo, risi, risum, ridēre

3η Συζυγία

occurro, occurri/occucurri, occursum, occurrĕre

instituo, institui, institutum, instituĕre

dico, dixi, dictum, dicĕre → β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: dic

emo, emi, emptum, emĕre

impendo, impendi, impensum, impendĕre

perdo, perdidi, perditum, perdĕre

disco, didici, -, discĕre

4η Συζυγία

audio, audivi, auditum, audīre

venio, veni, ventum, venīre

ΑΝΩΜΑΛΑ ΡΗΜΑΤΑ

redeo, redii, reditum, redīre

avēre (ελλειπτικό)

interest, interfuit, interesse (απρόσωπο)

affero, attuli, allatum, afferre → β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα: affer

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

multum (Παραθετικά: plus, plurimum)

diu (Παραθετικά: diutius, diutissime)

frustra

tandem

satis (Παραθετικά: satius, -)

tum

adhuc

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

post (+ αιτιατική)

in (+ αιτιατική)

ad (+ αιτιατική)

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

cum (χρονικός, ιστορικός-διηγηματικός)

itaque (συμπερασματικός - παρατακτικός)

ut (βουλητικός)

quotiescumque (χρονικός - επαναληπτικός)

et (συμπλεκτικός)

-que (συμπλεκτικός) → εγκλιτικό