Ανάλυση μετοχών σε δευτερεύουσες προτάσεις
Χρονική μετοχή
Ενεστώτας (σύγχρονο)
• ιστορ. ή διηγηματ. cum + υποτακτ. παρατ. ενεργ. φωνής
• dum + οριστ. ενεστ. ενεργ. φωνής
Π.χ. is Gallos abeuntes secutus est (21) / is Gallos, cum abirent, secutus est / is Gallos, dum abeunt, secutus est
rediens: dum redis (28)
Νοn tibi ingredienti cecidit? (43) / Νοn tibi cecidit, cum ingredereris? /Νοn tibi cecidit, dum ingrederis?
Παρακείμενος (προτερόχρονο)
• ιστορ. ή διηγηματ. cum + υποτακτ. υπερσυντ. παθητ. φωνής
• postquam + οριστ. παρακειμ. παθητ. φωνής
Π.χ. interrogātus (40) : cum interrogātus esset/ postquam interrogatus est
vocatus Brutus venit (49) : cum Brutus vocatus esset, venit/ postquam Brutus vocatus est, venit
Αιτιολογική μετοχή
Ενεστώτας
• quod + οριστ. ενεστ. ή παρατ. ενεργ. φωνής (αντικειμενική αιτιολογία)
• quod + υποτακτ. ενεστ. ή παρατ. ενεργ. φωνής (υποκειμενική αιτιολογία)
• cum + υποτακτ. ενεστ. ή παρατ. ενεργ. φωνής (αιτιολογία που είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας).
Π.χ. eί desideranti legit (27) / legit ei, quod desiderabat legit / ei, quod (cum) desideraret
Παρακείμενος
• quod + οριστ. παρακειμ. ή υπερσυντ. παθητ. φωνής (αντικειμενική αιτιολογία)
• quod + υποτ. παρακειμ. ή υπερσυντ. παθητ. φωνής (υποκειμενική αιτιολογία)
• cum + υποτακτ. παρακειμ. ή υπερσυντ. παθητ. φωνής (αιτιολογία που είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας).
Π.χ.appensum: quod appensum est (21)
confisus (31) : quod confisus est/ sit
permotus (31) : quod permotus est/sit
fessa, rogavit materteram (38) /quod fessa erat, rogavit materteram /quod (cum) fessa esset, rogavit materteram
Gallus, periculum veritus, constituit (45) /Gallus, quod periculum veritus erat, constituit / Gallus, quod (cum) periculum veritus esset, constituit
Μέλλοντας
• quod + οριστ. ενεστ. ή παρατ. ενεργ. περιφραστ. συζυγίας (αντικειμ. αιτιολογία)
• quod + υποτ. ενεστ. ή παρατ. ενεργ. περιφραστ. συζυγίας (υποκειμενική αιτιο¬λογία)
• cum + υποτακτ. ενεστ. ή παρατ. ενεργ. περιφραστ. συζυγίας (αιτιολογία που είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας).
Π.χ.. obvia turba quasi moriturum eum miseratur (20) / obvia turba eum miseratur, quod moriturus sit
Εναντιωματική μετοχή
Ενεστώτας
• etsi + οριστ. ενεστ. ή παρατ. ενεργητ. φωνής
• licet + υποτακτ. ενεστ. ή παρατ. ενεργ. φωνής
Π.χ. absens dictator est factus (21) / etsi aberat, dictator est factus / licet abesset, dictator est factus.
Αναφορική (Επιθετική) μετοχή
Ενεστώτας
• qui, quae, quod (το γένος και ο αριθμός της οποίας καθορίζονται από το υποκείμενο της μτχ.) + οριστ. ενεστ. ή παρατ. ενεργ. φωνής.
Π.χ. praesentes fructus neglegamus (22) : neglegamus fructus, qui praesunt
interroganti : qui interrogabat (23)
quaerenti : qui quaerebat (24)
desideranti : qui desiderabat (27)
coniurationem nascentem confirmaverunt (42) / coniurationem, quae nascebatur, confirmaverunt
Παρακείμενος
• quί, quae, quod + οριστ. παρακειμ. ή υπερσυντ. παθητ. φωνής.
Π.χ.ίn exiliο fuerat propter praedam nοn aequo iure divisam (21) / ίn exiliο fuerat propter praedam, quae nοn aequo ίure divisa erat
cohibitae : quae cohibitae sunt (23)
indignatus : quod indignatus erat (24)
aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum (30) : quod aut in Asia susceptum est aut ex Asia deportatum est.
magnum pondus auri missum attulissent (36) / magnum pondus auri, quod missum erat, attulissent
epistulam conscriptam (45) : quae conscripta est
emissa (48) : quae emissa erat
instinctam : quae instincta erat
Ιδιόμορφη χρονική μετοχή
Υποκείμενο αφαιρετικής απολύτου -> υποκείμενο ρήματος χρονικής πρὀτασης
Κατηγορηματικός προσδιορισμός -> κατηγορούμενο
Cum + υποτακτ. Παρατατ. Sum
Dum + οριστ. Ενεστ. sum
Ανάλυση μετοχών σε προτάσεις στα κείμενα των Λατινικών (Γ΄ Λυκείου)
[Σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα σπουδών 2015-2016]
Εναντιωματικές Μετοχές
Κείμενο 21
absens: Εναντιωματική Μετοχή, Ενεστώτα, με ρήμα εξάρτησης Ιστορικού χρόνου (factus est: Παρακείμενος). Η μετοχή δηλώνει το σύγχρονο, με την πράξη που εκφράζει το ρήμα εξάρτησης, και θα μετατραπεί σε χρόνο Παρατατικό.
etsi aberat (Οριστική Παρατατικού)
licet abesset (Υποτακτική Παρατατικού)
Αιτιολογικές Μετοχές
Κείμενο 3
iratus: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από ρήμα Αρκτικού χρόνου: urget (ΕΝΣ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Παρακείμενο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.
quod iratus est (Οριστική Παρακειμένου. Αντικειμενική Αιτιολογία)
Προσέχουμε, ωστόσο, ότι το iratus μπορεί να εκληφθεί ως επίθετο, οπότε λειτουργεί ως επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου.
Κείμενο 20
moriturum: Αιτιολογική Μετοχή Υποθετικής Αιτιολογίας, Μέλλοντα, που δηλώνει το Υστερόχρονο.
cum moriturus esset (cum + Υποτακτική Παρατατικού Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας, για να δηλωθεί το Υστερόχρονο, καθώς έχουμε έμμεση εξάρτηση από ιστορικό χρόνο delatus est)
quasi moriturus esset (Υποθετική Παραβολική Πρόταση. Εισαγωγή με υποθετικό παραβολικό σύνδεσμο (quasi) και εκφορά με Υποτακτική, καθώς η σύγκριση αφορά μια υποθετική κατάσταση, και ειδικότερα Υποτακτική Παρατατικού Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας, για να δηλωθεί το Υστερόχρονο, καθώς έχουμε έμμεση εξάρτηση από ιστορικό χρόνο delatus est)
Κείμενο 21
appensum: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από ρήμα Ιστορικού χρόνου: dedit (ΠΡΚ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.
quod illic appensum erat (Οριστική Υπερσυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)
quod illic appensum esset (Υποτακτική Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική / Υποθετική Αιτιολογία)
cum illic appensum esset (Υποτακτική Υπερσυντέλικου. Η αιτιολογία παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα μιας εσωτερικής λογικής διεργασίας)
Κείμενο 24
indignatus: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από ρήμα Ιστορικού χρόνου: inquit (ΠΡΚ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.
quod Ennius indignatus erat (Οριστ. Υπερσυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)
quod Ennius indignatus esset (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική Αιτιολογία)
cum Ennius indignatus esset (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Εσωτερική λογική διεργασία)
Κείμενο 27
desideranti: Αιτιολογική Μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το Σύγχρονο. Εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (legit: Παρακείμενος), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Παρατατικό, ώστε να δηλωθεί το σύγχρονο στο παρελθόν.
quod desiderabat (Οριστ. Παρατατικού. Αντικειμενική Αιτιολογία)
quod desideraret (Υποτ. Παρατατικού. Υποκειμενική Αιτιολογία)
cum desideraret (Υποτ. Παρατατικού. Αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας)
Κείμενο 31
confisus: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από Ιστορικό χρόνο: ruit (ΠΡΚ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.
quod confisus erat (Οριστ. Υπερυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)
quod confisus esset (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική Αιτιολογία)
cum confisus esset (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Εσωτερική λογική διεργασία)
permotus: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από Ιστορικό χρόνο: ruit (ΠΡΚ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.
quod permotus erat (Οριστική Υπερσυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)
quod permotus esset (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική Αιτιολογία)
cum permotus esset (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Εσωτερική λογική διεργασία)
Κείμενο 38
fessa: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από Ιστορικό χρόνο: rogavit (ΠΡΚ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.
quod fessa erat (Οριστ. Υπερσυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)
quod fessa esset (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική Αιτιολογία)
cum fessa esset (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Εσωτερική λογική διεργασία)
Κείμενο 45
veritus: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξάρτηση από Ιστορικό χρόνο: constituit (ΠΡΚ) (Ιστορικός Ενεστώτας σύμφωνα με το Χρήστο Κανελλόπουλο). Η μετοχή θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.
quod veritus erat (Οριστ. Υπερσυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)
quod veritus esset (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική Αιτιολογία)
cum veritus esset (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Εσωτερική λογική διεργασία)
Υποθετικές Μετοχές
Κείμενο 45
intercepta: Υποθετική Μετοχή, Γνήσια Αφαιρετική Απόλυτη, Παρακειμένου, που σχηματίζει εξαρτημένο υποθετικό λόγο.
intercepta epistula – ne ... cognoscantur (Βουλητική Πρόταση)
Εξαρτημένος Υποθετικός Λόγος
Si intercepta sit (Υποτακτική Παρακειμένου) – ne cognoscantur (Υποτ. Παθ. Ενεστώτα)
Ευθύς Υποθετικός Λόγος
Si intercepta erit (Οριστ. Συντ. Μέλλοντα) – ne cognoscantur (ne + Υποτ. Ενεστώτα, που ισοδυναμεί με Αποτρεπτική Υποτακτική)
Ο Υποθετικός Λόγος που σχηματίζεται ανήκει στο πρώτο είδος: Ανοικτή Υπόθεση στο μέλλον.
Χρονικές Μετοχές
Κείμενο 20
exclusus: Χρονική (αιτιολογική) Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το προτερόχρονο.
cum exclusus esset (ιστορικός cum + Υποτ. Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν, σύμφωνα με τους κανόνες της Ακολουθίας των Χρόνων, με εξάρτηση από ιστορικό χρόνο recesserat)
discurrens: Χρονική Μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το σύγχρονο
dum discurrit (dum + Οριστική Ενεστώτα. Μια συνεχιζόμενη πράξη, στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη.)
extractum: Χρονική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το προτερόχρονο.
postquam extractus est (postquam + Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν)
Κείμενο 21
abeuntes: Χρονική Μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το σύγχρονο
dum iam abeunt (dum + Οριστική Ενεστώτα. Μια συνεχιζόμενη πράξη, στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη.)
cum abirent (ιστορικός cum + Υποτακτική Παρατατικού. Με βάση την Ακολουθία των Χρόνων, το Σύγχρονο στο Παρελθόν, δηλώνεται με Υποτ. Πρτ., όταν έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο: secutus est: Οριστ. Παρακειμένου)
rogatus: Χρονική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το προτερόχρονο
postquam rogatus est (postquam + Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν)
cum rogatus esset (ιστορικός cum + Υποτ. Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν, σύμφωνα με τους κανόνες της Ακολουθίας των Χρόνων, με εξάρτηση από ιστορικό χρόνο reversus est)
Κείμενο 25
ostendens: Χρονική μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το σύγχρονο.
dum ostendit (dum + Οριστική Ενεστώτα)
cum ostenderet (ιστορικός cum + Υποτ. Παρατατικού, σύγχρονο στο παρελθόν, με εξάρτηση από ιστορικό χρόνο inquit)
Κείμενο 43
ingredienti: Χρονική μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το σύγχρονο
dum ingrederis (dum + Οριστική Ενεστώτα = Σύγχρονο)
cum ingredereris (ιστορικός cum + Υποτ. Παρατατικού = Σύγχρονο στο παρελθόν, με εξάρτηση ιστορικού χρόνου cecidit / Ακολουθία των χρόνων)
Κείμενο 44
exulantem: Χρονική μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το σύγχρονο
dum exulat (dum + Οριστ. Ενεστώτα = σύγχρονο)
cum exularet (ιστορικός cum + Υποτ. Παρατατικού = σύγχρονο στο παρελθόν, εξάρτηση από ιστορικό χρόνο dixisse)
Ιδιόμορφη Απόλυτη Αφαιρετική Μετοχή
Κείμενο 21
Brenno duce: Ιδιόμορφη Αφαιρετική Απόλυτη Χρονική μετοχή, που δηλώνει το σύγχρονο
dum Brennus dux est (dum + Οριστική Ενεστώτα = σύγχρονο)
cum Brennus dux erat (χρονικός cum + Οριστική Παρατατικού)
cum Brennus dux esset (ιστορικός cum + Υποτ. Παρατατικού, σύγχρονο στο παρελθόν, εξάρτηση από ιστορικό χρόνο everterunt)
Νόθη Αφαιρετική Απόλυτη Χρονική Μετοχή
Κείμενο 21
deletis legionibus [a Gallis]: Νόθη αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το προτερόχρονο. Εξαρτάται από ιστορικό χρόνο: everterunt (ΠΡΚ).
postquam Galli legiones deleverunt (postquam + Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν)
cum Galli legiones delevissent (ιστορικός cum + Υποτακτική Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο)
quibus interemptis [a Camillo]: Νόθη αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το προτερόχρονο. Εξαρτάται από ιστορικό χρόνο: recepit (ΠΡΚ).
postquam Camillus eos interemit (postquam + Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν)
cum Camillus eos interemisset (ιστορικός cum + Υποτακτική Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο)
Κείμενο 29
audita salutatione [a Caesare]: Νόθη αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το προτερόχρονο. Εξαρτάται από ιστορικό χρόνο: dixit (ΠΡΚ).
postquam Caesar salutationem audivit (postquam + Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν)
cum Caesar salutationem audivisset (ιστορικός cum + Υποτακτική Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο)
Κείμενο 34
abiectis armis [a praedonibus]: Νόθη αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το προτερόχρονο. Εξαρτάται από ιστορικό χρόνο: appropinquaverunt (ΠΡΚ).
postquam praedones arma abiecerunt (postquam + Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο)
cum praedones aram abiecissent (ιστορικός cum + Υποτακτική Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο)
Γνήσια Αφαιρετική Απόλυτη Χρονική Μετοχή
Κείμενο 23
occiso Scriboniano: Γνήσια αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το προτερόχρονο. Εξαρτάται από ιστορικό χρόνο: trahebatur (ΠΡΤ).
postquam Scribonianus occisus est (postquam + Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο)
cum Scribonianus occisus esset (ιστορικός cum + Υποτακτική Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο)
Επιθετικές Μετοχές
Κείμενο 11
natus: Επιθετική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο και προσδιορίζει τη λέξη Hannibal.
qui natus erat (Οριστική Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο, αφού έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο, superavit)
Κείμενο 20
preatenta: Επιθετική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο και προσδιορίζει τη λέξη vela
quae praetenta erant (Οριστική Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο, αφού έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο, abdidit)
Κείμενο 21
divisam: Επιθετική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο και προσδιορίζει τη λέξη praedam
quae non divisa erat (Οριστική Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο, αφού έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο, factus est/fuerat)
Κείμενο 24
quaerenti: Επιθετική μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το Σύγχρονο και προσδιορίζει τη λέξη eique
qui quaerebat (Οριστική Παρατατικού, για να δηλωθεί το σύγχρονο, αφού έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο dixisset)
Κείμενο 29
tenens: Επιθετική μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το Σύγχρονο και προσδιορίζει τη λέξη homo
qui tenebat (Οριστική Παρατατικού, για να δηλωθεί το σύγχρονο, αφού έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο occurrit)
Κείμενο 31
natus: Επιθετική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο και προσδιορίζει τη λέξη T. Manlius
qui natus erat (Οριστική Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο, αφού έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο praefuit)
Κείμενο 36
missum: Επιθετική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο και προσδιορίζει τη λέξη pondus
quod missum erat (Οριστική Υπερσυντελίκου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν, αφού έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο attulissent)
Κείμενο 38
congruens: Επιθετική μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το Σύγχρονο και προσδιορίζει τη λέξη vox
quae congruebat (Οριστική Παρατατικού, για να δηλωθεί το σύγχρονο, αφού έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο audiretur)
Κείμενο 42
nascentem: Επιθετική μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το Σύγχρονο και προσδιορίζει τη λέξη coniurationem
que nascebatur (Οριστική Παρατατικού, για να δηλωθεί το σύγχρονο στο παρελθόν, αφού έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο confirmaverunt)
Κείμενο 45
conscriptam: Επιθετική μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο και προσδιορίζει τη λέξη epistulam
quae conscripta est (Οριστική Παρακειμένου, για να δηλωθεί το προτερόχρονο, αφού έχουμε εξάρτηση από Αρκτικό χρόνο mittit)
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου