Θέμα: Εξειδίκευση

ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ

Εξειδίκευση είναι η διαρκής , μεθοδική και συστηματική προσπάθεια του ανθρώπου να γνωρίσει και να κατανοήσει σε πλάτος και σε βάθος έναν τομέα της επιστήμης, της τεχνικής και της τεχνολογίας με απώτερο σκοπό τη μεγιστοποίηση της απόδοσής του σε κάθε επίπεδο. Συνεπώς είναι η αποκλειστική ενασχόληση με ένα ειδικό αντικείμενο εργασίας και η παράλληλη απόκτηση πάγιων, συγκεκριμένων και ειδικών γνώσεων γι αυτό.

ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΚΑΘΙΣΤΟΥΝ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ:

Πνευματικοί:

1. Τα όρια αντοχής του ανθρώπινου νου είναι συγκεκριμένα και περιορισμένα. Η καθολική και σφαιρική γνώση των πραγμάτων είναι αδύνατη και αυτό επειδή το ανθρώπινο πνεύμα έχει πεπερασμένες ικανότητες και δυνατότητες από άποψη μνήμης, όγκου και χρόνου.

2. Η δημιουργία νέων επιστημών και η ανάπτυξη της τεχνικής και της τεχνολογίας δίνει καινούργιες διαστάσεις και κάνει αναγκαίο τον κατακερματισμό της γνώσης.

3. Ο αέναος, ταχύρυθμος και εκρηκτικός πολλαπλασιασμός των γνώσεων, των εφευρέσεων και των εξελίξεων.

4. Η ανάγκη για ουσιαστική και εξονυχιστική εμβάθυνση στον τομέα των επιστημών, των τεχνών και των γραμμάτων. Το πλήθος των γνώσεων είναι τόσο μεγάλο που αν ισχυριστούμε ότι το κατέχουμε αυτό θα ήταν μόνο μια πλάνη και θα δημιουργούσε μια επιφανειακή κρούστα του επιστητού.

5. Η τάση του ανθρώπου να έχει ιδιαίτερες κλίσεις απέναντι σ΄ ένα συγκεκριμένο τομέα της γνώσης, της επιστήμης και της εργασίας. Η κλίση και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον επιφέρουν προτιμήσεις και ειδικές επιλογές. Η εξειδίκευση στηρίζεται επομένως στις διαφορές των φυσικών ικανοτήτων που υπάρχουν μεταξύ των ανθρώπων.

Κοινωνικοί:

1. Η επιθυμία και η ανάγκη για αγαθά υψηλής ποιότητας.

2. H ανάγκη αύξησης της παραγωγής σε σύντομο χρόνο για την κάλυψη των καταναλωτικών τάσεων του ανθρώπου.

3. Η καταναλωτική μανία επιβάλλει τη μεγιστοποίηση της παραγωγικότητας και της εργασίας σ΄ όλους τους τομείς.

Οικονομικοί:

1. Η επιστήμη έχει αναχθεί σε πρώτιστο παραγωγικό παράγοντα με απεριόριστες δυνατότητες.

2. Η τάση για μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας σε ελάχιστο χρόνο. 

3. Ο οικονομικός ανταγωνισμός που υπάρχει ανάμεσα στα άτομα και στα κράτη.

ΘΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ:

Πνευματικός τομέας:

1. Το άτομο προσεγγίζει σε βάθος το αντικείμενο ή την εργασία με την οποία καταγίνεται. Ετσι, γνωρίζει τις λεπτομέρειες και τις όλες πτυχές του. Επομένως απομακρύνεται η πιθανότητα λάθους ή άστοχων ενεργειών.

2. Η ανθρώπινη σκέψη απελευθερώνεται και λυτρώνεται από προκαταλήψεις, σκοταδισμούς και προλήψεις.

3. Οι επιστήμες και οι τέχνες προωθούνται και εξελίσσονται. Διανοίγονται νέες προοπτικές και ευνοούνται νέοι τρόποι έρευνας.

Οικονομικός τομέας:

1. Αυξάνεται η παραγωγή και επιταχύνεται ο ρυθμός της οικονομικής ανάπτυξης.

2. Βελτιώνονται ποιοτικά κι ποσοτικά τα παραγόμενα αγαθά. 

3. Η εργασία οργανώνεται πιο μεθοδικά και συντελείται σε γρηγορότερο χρόνο.

4. Μειώνεται η ανεργία , αφού δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας

Κοινωνικός τομέας:

1. Καλλιεργείται η αδιάλειπτη και αρμονική συνεργασία και ενισχύεται η κοινωνικότητα του ατόμου.

2. Επιτυγχάνεται η επίλυση σοβαρών κοινωνικών προβλημάτων που απαιτούν τη συμβολή και τη συνδρομή των εξειδικευμένων.

Προσωπικός τομέας:

1. Ο άνθρωπος ικανοποιεί τις φιλοδοξίες του και υλοποιεί τους πολυάριθμους στόχους του.

2. Αξιοποιούνται όλες οι ικανότητες του ατόμου και έτσι αποκτά πείρα και επιδεξιότητα.

ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:

1. Το άτομο αδυνατεί να έχει συνολική θεώρηση και πολυπρισματική αντιμετώπιση των πραγμάτων. Επέρχεται η πνευματική μονομέρεια, η στεγανοποίηση και η τυποποίηση. Ο εργαζόμενος γίνεται μονοδιάστατος και ελλοχεύει ο κίνδυνος της απομόνωσης του από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.

2. Επιφέρει την πλήξη, την ανία και τη μονοτονία. Το άτομο σταδιακά χάνει το ενδιαφέρον του για την εργασία και μπορεί ακόμη και να αδιαφορήσει γι΄ αυτή. 

3. Ο άνθρωπος γίνεται δούλος και εξάρτημα της μηχανής. Μετατρέπεται σε στυγνό τεχνοκράτη χωρίς ευρύτερη παιδεία.

4. Ο εργαζόμενος στερείται τη χαρά της εργασίας και της δημιουργίας γιατί το προϊόν του μόχθου του αποτελεί μέρος του όλου. 

5. Η εξειδίκευση μπορεί να προκαλέσει εσωτερικό κενό και να τον φθείρει εσωτερικά, αφού το έργο του στηρίζεται στην τυποποίηση και την επανάληψη.

6. Χάνεται η ατομικότητα και η μοναδικότητα.

7. Πιθανότητα κατασκευής μέσων μαζικής καταστροφής, όπως πυρηνικά όπλα και προώθηση του δόγματος “η επιστήμη για την επιστήμη”.

8. Συγκέντρωση υπερβολικής δύναμης σε κύκλους εξειδικευμένων ατόμων.

9. Η επιστήμη μπορεί να γίνει μέσο πλουτισμού και έτσι να χάσει το ανθρωπιστικό της περιεχόμενο.

ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΡΙΣΤΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΡΝΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ:

1. Ολοκληρωτική και γενική παιδεία. Η αγωγή που παρέχεται πρέπει να είναι πολύπλευρη και ουσιαστική. Η κατακερματισμένη και τεμαχισμένη γνώση στο χώρο του σχολείου δημιουργεί μονομερείς και ατελείς προσωπικότητες. Η ανθρωπιστική παιδεία μπορεί να δημιουργήσει αρτιωμένα άτομα.

2. Οι επιστήμες είναι αναγκαίο να εκδηλώνουν έντονη κοινωνική συμπεριφορά και να συμμετέχουν ενεργά στα κοινωνικά δρώμενα. 

3. Επιβάλλεται να δημιουργηθούν ευχάριστες εργασιακές και διαπροσωπικές συνθήκες, έτσι ώστε να περιορίζεται η πλήξη και η ανία που προέρχονται από την τυποποίηση.

4. Επιτακτική ανάγκη είναι η τεχνολογία να χρησιμοποιηθεί για την πρόοδο και την εξέλιξη του ανθρώπου και όχι για την καταστροφή και την εξόντωσή του. Συνειδητοποίηση της ευθύνης των επιστημόνων, ώστε να αποφεύγονται τα καταστροφικά δημιουργήματα.

5. Η εξειδίκευση μπορεί να συζευχθεί αρμονικά με την ευρυμάθεια και την ψυχική ωριμότητα.

6. Ο ελεύθερος χρόνος είναι απαραίτητο να αξιοποιηθεί για την ανάπτυξη ποικίλων πνευματικών, καλλιτεχνικών, πολιτιστικών, ενδιαφερόντων.

7. Σύγχρονο αίτημα αποτελεί η συστηματική και στενή επικοινωνία ανάμεσα στους επιστημονικούς κλάδους και στις ειδικότητες , ώστε να γίνεται ανταλλαγή και να μη χάνεται η ολότητα.

ΠΟΙΟΙ ΛΟΓΟΙ ΕΠΕΒΑΛΑΝ ΤΗΝ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΗΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ;

1. Οι ανθρώπινες γνώσεις είναι άπειρες, ενώ η ανθρώπινη διάνοια είναι πεπερασμένη.

2. Σήμερα τα επαγγέλματα είναι περισσότερα, συγκριτικά με το παρελθόν.

3. Οι επιστημονικοί και οι οικονομικοί ανταγωνισμοί είναι διεθνείς. 

4. Ο μεγάλος καταμερισμός της εργασίας οδηγεί στην ολοένα και μεγαλύτερη εξειδίκευση.

5. Η ανάγκη για ποσοτική αύξηση της παραγωγής πηγάζει από την καταναλωτική τάση του σύγχρονου ανθρώπου. 

6. Η σύγχρονη κοινωνία απαιτεί εξειδίκευση σε μια ορισμένη εργασία για μια μεγαλύτερη ποσοτική και καλύτερη ποιοτική απόδοση.

7. Η ακρίβεια και η ταχύτητα, ο γρήγορος ρυθμός της σύγχρονης ζωής και οι πολλές ανάγκες είναι τα κύρια γνωρίσματα της εποχής μας.

8. Οι καθημερινές ανάγκες αυξάνονται κατά γεωμετρική πρόοδο, ενώ τα αγαθά παράγονται κατά αριθμητική πρόοδο. 

9. Ο άνθρωπος δε μπορεί να κάνει όλες τις εργασίες. Αποδίδει περισσότερο σε μια εργασία που είναι σύμφωνη με τις προτιμήσεις, κλίσεις και δεξιότητες του.

10. Ο εξειδικευμένος άνθρωπος παράγει περισσότερα σε λιγότερο χρόνο, δίνει υπεύθυνες απαντήσεις στα θέματα που απασχολούν τον κλάδο του, μελετά ολόπλευρα, βαθιά, λεπτομερειακά, όχι ερασιτεχνικά το αντικείμενο της έρευνας ή της εργασίας του.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΘΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ;

1. Πετυχαίνουμε ταχύτητα και ακρίβεια στην εργασία   παράγουμε περισσότερα αγαθά σε λιγότερο χρόνο

2. Βελτιώνουμε την ποιότητα των προϊόντων μας

3. Ανεβάζουμε το βιοτικό επίπεδο του συνόλου

4. Βρίσκουμε ευκολότερα και γρηγορότερα λύσεις στα προβλήματα του κλάδου μας

5. Αντιμετωπίζουμε με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση το αντικείμενο της ερευνάς μας

6. Εξετάζουμε σε βάθος και σε πλάτος το αντικείμενο που μας απασχολεί

7. Εμπνέουμε εμπιστοσύνη στους συνανθρώπους μας με τις σωστές και υπεύθυνες απαντήσεις που δίνουμε στα ζητήματα που τους απασχολούν

8. Διαθέτουμε πλούσια πείρα, που βοηθάει στην πιο οικονομική, πιο μαζική, πιο ανώτερη ποιοτικά βιομηχανική παραγωγή

9. Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και να επιλύσουμε καλύτερα τα επιμέρους προβλήματα συγκριτικά με κείνους που έχουν μόνο γενικές εγκυκλοπαιδικές γνώσεις

10. Οργανώνουμε πιο καλά, πιο συστηματικά, πιο μεθοδικά την επιστημονική μας έρευνα

11. Τελειοποιούμε την εργασία μας, αφού συγκεντρώνουμε το ενδιαφέρον μας μόνο σ’ ένα αντικείμενο

12. Μειώνοντας το χρόνο εργασίας αυξάνουμε τον ελεύθερο χρόνο μας. Έτσι τονώνουμε πιο πολύ την έμφυτη κοινωνικότητα μας

13. Γινόμαστε οι «ειδικοί», οι απαραίτητοι για την κοινωνική πρόοδο

14. Οργανώνοντας την εργασία μας πάνω σε ορθολογιστικό πρόγραμμα, αυξάνουμε την παραγωγή και γενικά ανεβάζουμε ποι¬οτικά τη στάθμη της ζωής μας και το βιοτικό επίπεδο του συνόλου

15. Ικανοποιούμε τις προσωπικές μας φιλοδοξίες και παράλληλα τις κοινωνικές ανάγκες.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ;

1. Τυποποιούμε, μηχανοποιούμε την εργασία μας

2. Εντοπίζουμε το ενδιαφέρον μας σε μεμονωμένα αντικείμενα

3. Θυσιάζουμε την έκταση για να επιδοθούμε στη λεπτομέρεια

4. Στενεύουμε τον ορίζοντα της γνώσης μας

5. Κουράζουμε το νευρικό μας σύστημα με τη μονομερή, ανιαρή και τυποποιημένη εργασία μας

6. Ζημιώνουμε τη δημιουργική μας φαντασία

7. Εμποδίζουμε την ελεύθερη εξωτερίκευση του εσωτερικού μας κόσμου

8. Δεν βάζουμε στο έργο μας κάτι από το «μεράκι» και το «γούστο» μας

9. Χάνουμε την ιδιότητα του «καθολικού ανθρώπου», αφού αιχμαλωτιζόμαστε στη μονοδιάστατη λεπτομέρεια δεν αποδίδουμε στην εργασία που δε μας κεντρίζει το ενδιαφέρον

10. Γινόμαστε ατομιστές, υπερόπτες, φίλαυτοι, εγωιστές, αδιάφοροι για την κοινωνική πρόοδο

11. Θυσιάζουμε την ευαισθησία και τη φαντασία στο βωμό του κέρδους, π.χ. γινόμαστε έμποροι και όχι δημιουργοί έργων τέχνης ή επιστήμης

12. Αναζητούμε στη φυγή τη λύτρωση από τις καθημερινές ανάγκες

13. Χάνουμε τη χαρά της δημιουργίας, αφού πάντοτε συμμετέχουμε μόνο σε μια φάση της δημιουργίας του έργου

14. Τροφοδοτούμε την αλαζονική αυταπάτη για φιλόδοξες επιδιώξεις τίτλων και αμοιβών, που εξευτελίζουν την ανεκτίμητη αξία κάθε επιστημονικής έρευνας.

ΤΑ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ:

1. Η επιστημονική έρευνα συσσώρευσε πλήθος γνώσεων, κυρίως στο 19ο και 20ό αιώνα. Έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη διαίρεσης και κατανομής των γνώσεων σε επιμέρους ειδικότητες. Σήμερα οι επιστήμονες αποσχίζονται σε κλάδους.

2. Η σημερινή δομή της κοινωνίας και οι σημερινές ανάγκες επιτάχυναν την επιστημονική εξειδίκευση, σαν αναγκαία διέξοδο, για την προώθηση των επιδιώξεων του σύγχρονου ανθρώπου.

3. Ο σημερινός επιστήμονας εξειδικεύεται, δηλαδή εντοπίζει τα ενδιαφέροντα του σ’ ένα μόνο τομέα της επιστήμης.

4. Ο εξειδικευμένος επιστήμονας προάγει την έρευνα, διανοίγει νέους ορίζοντες στη γνώση, θεωρείται ο «ειδικός», προσφέρει στην κοινωνία τα προϊόντα της επιστημονικής του έρευνας.

5. Όσο καλύτερα γνωρίζει ο επιστήμονας το αντικείμενο της ερευνάς του, όσο αμφιβάλλει για τα αποτελέσματα της ερευνάς του, τόσο περισσότερες εφευρέσεις προσθέτει στις παλιές, τόσο περισσότερο ωφελεί το σύνολο.

ΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ:

1. Ο εξειδικευμένος επιστήμονας αυτοπεριορίζεται στην ειδικότητα του και έτσι απομονώνεται από τα κοινωνικά προβλήματα.

2. Η επιστημονική εξειδίκευση συντελεί στη διάσπαση της οργανικής ενότητας της επιστήμης.

3. Η επιστημονική εξειδίκευση εκμηδενίζει τις πνευματικές και ψυχικές δυνάμεις του επιστήμονα, απονεκρώνει τις δημιουργικές του ικανότητες, γενικά παρεμποδίζει την ολοκλήρωση του.

4. Η επιστημονική εξειδίκευση μπορεί να οδηγήσει τον επιστήμονα στην τυποποίηση, στη μονοδιάστατη αντίληψη της ζωής, στην πνευματική μονομέρεια.

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΔΕΝ ΟΔΗΓΕΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΜΟΝΟΜΕΡΕΙΑ:

1. Αν ο επιστήμονας έχει πολύπλευρα ενδιαφέροντα και δεν απομονώνεται από τα πνευματικά - κοινωνικά προβλήματα της εποχής του, δεν οδηγείται, σαν εξειδικευμένος, στη πνευματική μονομέρεια.

2. Αν ο εξειδικευμένος επιστήμονας συνδυάσει την επιστημονική του εξειδίκευση με τη γενική μόρφωση, θα αντιταχθεί στην πνευματική μονομέρεια, στην οποία κινδυνεύει να οδηγηθεί.

3. Αν ο εξειδικευμένος επιστήμονας ενημερώνεται στις νεότερες εξελίξεις της επιστήμης του και παράλληλα ενδιαφέρεται για τα επιτεύγματα των άλλων επιστημονικών κλάδων, δεν κινδυνεύει να γίνει μονόπλευρος, μονομερής πνευματικά.

4. Αν ο επιστήμονας πιστεύει ότι δεν είναι αρκετή η κατάρτιση του στην οικεία επιστήμη του, όσο μεγάλη κι αν είναι, τότε θα προσπαθεί να πλησιάσει, τουλάχιστο, τους συγγενείς κλάδους των επιστημών ώστε να απελευθερώσει το πνεύμα του από την πνευματική μονομέρεια.

5. Αν ο επιστήμονας καλλιεργηθεί εσωτερικά με την ανθρωπιστική παιδεία, αν ικανοποιήσει τα ενδιαφέροντα του, αν ενημερώνεται γύρω από τα επιτεύγματα άλλων επιστημονικών κλάδων, αν εκμεταλλεύεται δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο του, τότε θ’ αποφύγει την πνευματική μονομέρεια, στην οποία τον οδηγεί η υπέρμετρη επιστημονική του εξειδίκευση.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ Ν’ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΘΟΥΝ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ;

1. Είναι απαραίτητη η εξειδίκευση στην εποχή μας, αρκεί να μην κλείνει το σύγχρονο άνθρωπο σ’ ένα μόνο δίαυλο της γνώσης.

2. Χρειάζεται η εξειδίκευση, αλλά και η γενική καλλιέργεια, η ανθρωπιστική μόρφωση.

3. Το άτομο που περιορίζει τις γνώσεις του μέσα στα όρια του επαγγέλματος ή της επιστήμης του θ’ αποτύχει στη ζωή. Γι’ αυτό πρέπει το άτομο ν’ αποκτήσει γενικές και ειδικές γνώσεις.

4. Η επαγγελματική ή η επιστημονική κατάρτιση δεν είναι αρκετή. Ο σύγχρονος άνθρωπος χρειάζεται πνευματικά εφόδια, για να είναι ολοκληρωμένος και πάνοπλος στον αγώνα της ζωής.

5. Η ειδικότητα του καθενός πρέπει να λαμβάνεται ανάλογα με τις κλίσεις του.

6. Ο σύγχρονος επιστήμονας πρέπει να εξειδικεύεται συνέχεια, αλλά και να αποφεύγει το αδιέξοδο της πνευματικής μονομέρειας.

7. Ο εξειδικευμένος επιστήμονας ή επαγγελματίας πρέπει να φροντίζει τόσο για την ατομική όσο και για την κοινωνική πρόοδο, να κατανοεί τους συνανθρώπους του, να βλέπει τις επιστημονικές επιτυχίες χωρίς προκαταλήψεις, να ελέγχει την τεχνολογία.