Γιατί;

Γιάννης Μαγκλής, Γιατί;

Θέμα: Η τρέλα και ο παραλογισμός του πολέμου, καθώς και η αλλοτρίωση του ανθρώπου κάτω από τέτοιες συνθήκες.

Στόχος του συγγραφέα: να στείλει ένα αντιπολεμικό μήνυμα και να κηρύξει την ανάγκη για ειρήνη και συναδέλφωση των λαών.

Ενότητες

1η ενότητα: «Σουρούπωνε … να ξεχάσει»: Το τέλος της μέρας και της μάχης

2η ενότητα: «Ο νέος στρατιώτης … να δει»: Το νερό της πηγής

3η ενότητα: «Ένας άλλος στρατιώτης … έτρεχε»: Ο νεαρός στρατιώτης σκοτώνει το συνάνθρωπό του

4η ενότητα: «Μεσοστρατίς… δεν άκουγε»: Η μετάνοια του νεαρού στρατιώτη

Οι ψυχικές διακυμάνσεις του νεαρού στρατιώτη

1.        επαφή με τη φύση: απλός, ήρεμος, χαρούμενος άνθρωπος

2.       εμφάνιση εχθρού: και πάλι καχύποπτος, σκληρός & αδίστακτος πολεμιστής

3.       πυροβολισμός εχθρού: αμηχανία, καθώς αρχικά δε συνειδητοποιεί τι έχει κάνει

4.     βλέμμα & πόνος πληγωμένου: ενοχές & πόνος, ταυτίζεται με τον πληγωμένο εχθρό του, νιώθει πανικό κι έτσι τρέπεται σε φυγή

5.    στα μισά της διαδρομής σταματά: προσπαθεί να ηρεμήσει & να συγκεντρωθεί, αλλά δεν μπορεί λόγω της έντονης συναισθηματικής κατάστασης που βρίσκεται

6.       κατεβαίνει τρέχοντας την πλαγιά: θέλει να προφτάσει να σώσει τον πληγωμένο και παρακαλεί το θεό να τον σώσει∙ ταραχή, αγωνία, τύψεις, πόνος για το συνάνθρωπό του & οίκτος για τον εαυτό του

7.   ο πληγωμένος είναι ακόμα ζεστός: προσωρινή ανακούφιση, εξακολουθεί να τρέμει από αγωνία, νιώθει ανθρώπινα συναισθήματα

8.  φροντίζει τον πληγωμένο: ειλικρινής μετάνοια, πόνος, συντριβή, ανάγκη να λυτρωθεί, εξομολόγηση, ευαίσθητη ψυχή, τρυφερότητα

9.     ο νεαρός στρατιώτης συνειδητοποιεί ότι ο πόλεμος ήταν αυτός που τον έκανε απάνθρωπο & τον γέμισε μίσος για το συνάνθρωπό του

Η τραγικότητα του νεαρού στρατιώτη

-         είναι και αυτός θύμα του πολέμου

-         ο πόλεμος τον έχει κάνει άγριο & απάνθρωπο

-         αναγκάζεται να σκοτώσει από φόβο μήπως προλάβει και τον σκοτώσει ο άλλος

-         τυφλωμένος από τη μανία του πολέμου Þ βλέπει παντού εχθρούς

-         όταν συνειδητοποιεί την πράξη του, αισθάνεται ενοχή, μετανιώνει, ζητάει συγχώρεση από το θύμα του

-         τονίζει ότι δεν είναι φονιάς, αλλά αναγκάστηκε να γίνει εξαιτίας του πολέμου

Κοινά σημεία των αντίπαλων στρατιωτών

-         ίδιες επιθυμίες

-         ίδια απλά ανθρώπινα όνειρα

-         ίδιες συναισθηματικές ανάγκες

-         ίδια λαχτάρα για ζωή

-         έχουν αφήσει πίσω τους οικογένεια που περιμένει με αγωνία την επιστροφή τους

·     μέσα από αυτά ο συγγραφέας θέλει να τονίσει ότι όλοι οι άνθρωποι, παρά τις διαφορές τους (π.χ. διαφορετική εθνικότητα) στο βάθος είναι ίδιοι

·   για το λόγο αυτό δεν προσδιορίζεται ούτε ο τόπος, ούτε ο χρόνος, ούτε τα πρόσωπα της ιστορίας: το περιστατικό αυτό θα μπορούσε να συμβεί σε κάθε πόλεμο, σε κάθε εποχή, σε κάθε λαό (πανανθρώπινη, καθολική & διαχρονική διάσταση)

·        κάθε στρατιώτης είναι θύμα του πολέμου, είτε σκοτώσει, είτε σκοτωθεί

Γλώσσα: απλή, άμεση, λιτή (= απλή)

Αφηγηματικά στοιχεία

-  αφήγηση: γραμμική (τα γεγονότα παρουσιάζονται σε χρονολογική σειρά)

-  αφηγητής: παντογνώστης (αφηγείται σε τρίτο πρόσωπο)

-  εστίαση: μηδενική

Ηθογράφηση νεαρού στρατιώτη: συμβολίζει κάθε άνθρωπο που αποκτηνώνει ο πόλεμος, απλός άνθρωπος, ευαίσθητος, γεμάτος όνειρα για το μέλλον, ευσεβής / πιστός στο Θεό, θύμα του πολέμου 

Ψυχογραφία νεαρού στρατιώτη: νοσταλγία για πατρίδα και αγαπημένα πρόσωπα, μίσος για τον πόλεμο, τύψεις, ενοχές

Yπάρχουν και κάποια δευτερεύοντα πρόσωπα & επεισόδια, που έχουν ως στόχο να τονίσουν το βασικό γεγονός ή να συμπληρώσουν την ψυχογραφία του πρωταγωνιστή. Ο εχθρός, μέσα από το φόνο του οποίου αναδεικνύονται περισσότερα στοιχεία για την ψυχογραφία του νεαρού στρατιώτη.

πλοκή → δέση → κορύφωση → λύση

πλοκή / δέση: οι πρώτες σκηνές στην πηγή

κορύφωση: ο πυροβολισμός

λύση: ο νεαρός στρατιώτης μετανιώνει για την πράξη του και η νύχτα τον βρίσκει αγκαλιασμένο με τον εχθρό του.

αφήγηση: στα σημεία που ο αφηγητής διηγείται τα γεγονότα

περιγραφή: το φυσικό τοπίο κοντά στην πηγή, ο νεαρός στρατιώτης, ο πληγωμένος εχθρός που σπαρταράει

μονόλογος: τα λόγια και οι σκέψεις των δύο στρατιωτών 

Σχήματα λόγου

Προσωποποιήσεις: §16 Ένα σκληρό χέρι έσφιγγε την καρδιά του νέου στρατιώτη, §22 Η νύχτα κατέβηκε ολούθες και απλωμένο σκοτάδι τους τύλιξε

Μεταφορές: §3 Η φλόγα έσβησε από τα σωθικά του, §17 Τα μάτια καίγανε

Παρομοιώσεις: §24 σα να’ τανε φίλοι παλιοί, σα να’ τανε αδέρφια.

Ασύνδετο σχήμα: §3 Ο νέος στρατιώτης ακούμπησε…πεντακάθαρο νερό, § 6 Ένας άλλος στρατιώτης, οχτρός…να ευχαριστήσει το Θεό

Επαναλήψεις: §18 λυπήσου τον, λυπήσου με, §21 Αδερφέ μου, του’λεγε… αδερφέ μου…, §22 δεν είμαι φονιάς…δεν είμαι φονιάς,

ξέχασα πως είμαι άνθρωπος, ξέχασα πως είσαι άνθρωπος

Εικόνες: §12-13 Ο ξένος ήτανε πεσμένος … ο ανθρώπινος πόνος και το ξάφνιασμα,  §20-21 Άπλωσε τα χέρια …και το απαλοχάιδευε

Αντιθέσεις: §1 & 2 Λίγη ώρα πριν έπεφτε ακόμη αραιό λιανοντούφεκο - Όμως τώρα ήταν πλέρια ησυχία, §8 διψασμένος από την ολοήμερη κάψα - να του δροσίσει τα πυρωμένα σωθικά, §24 φονιά και θύμα, γαλήνη φύσης ≠ πολεμικό μίσος ανθρώπου