Κυριακές στη θάλασσα

Κυριακές στη θάλασσα

Μαργαρίτα Λυμπεράκη

ΘΕΜΑ: Οι ξένοιαστες Κυριακές που περνούσε η Κατερίνα με τον πατέρα, τις αδερφές της και άλλα συγγενικά πρόσωπα κατά τις εκδρομές τους στη θάλασσα.

ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ: Η νοσταλγική αναπόληση ευτυχισμένων οικογενειακών στιγμών.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ:

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Ο πατέρας είναι υπάλληλος… κρυφά η μια από την άλλη». Ο πατέρας και η ζωή μαζί του πριν το χωρισμό.

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Με τον πατέρα πηγαίναμε… δε λέγαν ούτε αυτά». Η συντροφιά των κυριακάτικων εκδρομών.

3Η ΕΝΟΤΗΤΑ: «Εκείνες οι Κυριακές… μεσολογγίτικες ιστορίες του». Οι αξέχαστες στιγμές στη θάλασσα.

ΤΕΧΝΙΚΗ:

-  α’ πρόσωπη αφήγηση.

-  Η αφηγήτρια συμμετέχει και ως πρωταγωνίστρια στην ιστορία που αφηγείται.

-  Κυριαρχεί η προοπτική της έφηβης αφηγήτριας, η οποία θυμάται γεγονότα από τα χρόνια που ήταν πιο μικρή, με νοσταλγία.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ: Αφήγηση, Περιγραφές, Εσωτερικός μονόλογος, Αναδρομή στο παρελθόν.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ:

Πατέρας κοριτσιών: Από τις πρώτες κιόλας γραμμές η μικρότερη κόρη του, η αφηγήτρια Κατερίνα εκφράζει τον προβληματισμό της για το πώς είναι δυνατό ένας αγνός άνθρωπος σαν τον πατέρα της να απατήσει τη μητέρα της, ώστε να καταλήξουν στο χωρισμό. Η ήρεμη στάση της απέναντι στην κατάσταση αυτή δείχνει πως η σχέση της με τον πατέρα της ήταν πολύ ζεστή και γεμάτη θαυμασμό και τρυφερότητα. Ακόμη και η πολύωρη απουσία του από το σπίτι τους δε φαίνεται να έχει επηρεάσει την αγάπη και την εκτίμηση της κόρης του προς αυτόν.  Επιπλέον, η ζωηρή και νοσταλγική περιγραφή της προετοιμασίας των καθιερωμένων κυριακάτικων αποδράσεων στη θάλασσα φανερώνει τόσο την έμπρακτη ενασχόληση του πατέρα με τα κορίτσια στο χρόνο που διέθετε αλλά και την πρόθυμη ανταπόκριση εκείνων.  Η σύγκρισή του μάλιστα με το θείο της τον αναδεικνύει ως υπεύθυνο άνθρωπο και άξιο εμπιστοσύνης· ως σίγουρο στήριγμα, δηλαδή, για τα παιδιά του. Τα παιχνίδια της νεαρής Ινφάντας με τον πατέρα της στη θάλασσα είναι και αυτά αποδεικτικά της δεμένης σχέσης του με τα παιδιά του, αφού το διαζύγιο δε φαίνεται να έχει επηρεάσει την οικειότητα και την αμοιβαία αγάπη τους.

Μητέρα κοριτσιών: Τα στοιχεία είναι λιγοστά και κυρίως του κειμένου. Αρχικά, διαφαίνεται πως επιζητούσε πολύ την ουσιαστική συντροφικότητα, αφού η πολύωρη απουσία του συζύγου της από το σπίτι, σύμφωνα πάντα με την αφηγήτρια και κόρη της, την οδήγησε –εν μέρει– στην απόφαση να του ζητήσει διαζύγιο. Ως άλλη αιτία παρουσιάζει τις ερωτικές του απιστίες· κάτι που αποδεικνύει πως διέθετε δυναμισμό, υψηλό αίσθημα αξιοπρέπειας και ‘ζωντανά’ αισθήματα απέναντί του. Η συγκεκριμένη εποχή δεν ενέκρινε τη σύναψη διαζυγίων αβασάνιστα και αυτό επιτείνει την αποφασιστικότητα και το δυνατό ψυχισμό της γυναίκας αυτής. Η αλώβητη αγάπη των παιδιών δε απέναντι στον πατέρα τους μετά το χωρισμό  καθιστά φανερή την ορθή κρίση, στάση αλλά και την ειλικρινή και ανιδιοτελή φροντίδα της μητέρας προς τα κορίτσια της, τα οποία θεώρησε πως δεν έπρεπε να εμπλακούν στα συζυγικά προβλήματα των γονιών τους· έπρεπε να μεγαλώσουν μέσα σε υγιή ατμόσφαιρα και περιβαλλόμενα από τη στοργή και των δύο.

Κατερίνα: Πιο συγκρατημένη και ψυχραιμότερη λόγω της τωρινής ώριμης ηλικίας της, αντιμετωπίζει τα παρελθοντικά γεγονότα με μεγάλη κατανόηση σε ό,τι αφορά στα οικογενειακά προβλήματα και τεράστια νοσταλγια την ξεγνοιασιά της πρώιμης νιότης της. Η διαφορά ηλικίας και ιδιοσυγκρασίας μεταξύ τους την ωθεί στη σύναψη μιας ζεστής σχέσης φιλίας με την κατά τέσσερα χρόνια μεγαλύτερή της Έλλη. Η υπερευαισθησία και η αυτάρκεια της Μαρίας από τη μια και η αεικινησία της Ινφάντας από την άλλη δεν της εξασφαλίζουν την προσοχή που επιζητά, ώστε να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις, στους φόβους και τις ανησυχίες της δικής της ηλικίας και προσωπικότητας. Η αγνότητα της Έλλης γεφυρώνει την ηλικιακή τους διαφορά και καλύπτει την εφηβική μοναξιά της Κατερίνας.

Μαρία: Η μεσαία κόρη, η Μαρία, θυμόταν εντονότερα το σπιτικό περιβάλλον αλλά και περιστατικά που ανακινούσαν αισθήματα νοσταλγίας ή θλίψης στις αδελφές της, κάθε φορά που τα διηγούνταν σ’ εκείνες. Η συμπεριφορά της ακόμη και στις ξένοιαστες εκδρομές στη θάλασσα υποδηλώνει την ιδιαίτερη ευαισθησία του χαρακτήρα της, αφού βιώνει την άγουρη θηλυκότητά της μιμούμενη γυναικείες νωχελικές κινήσεις στην κολύμβηση, απομακρυνόμενη από τους υπόλοιπους και απολαμβάνοντας την ηρεμία του τοπίου. Το ότι δε συμμετείχε στα ομαδικά παιχνίδια των άλλων κοριτσιών δείχνει μια τάση ανεξαρτητοποίησης και την ανάγκη της για εσωτερική γαλήνη· κατάσταση που την αναζωογονεί και την επαναφέρει στην αθωότητα των παιδικών χρόνων που δεν της επέβαλλαν κανένα από τους τωρινούς προβληματισμούς της.

Ινφάντα: Η Ινφάντα δεν παρουσιάζεται πολύ στο συγκεκριμένο απόσπασμα. Όπως και οι άλλες, έκρυβε συγκρατημένη θλίψη για το χωρισμό των γονιών της, ο οποίος, όμως, δεν την εμπόδισε να εκφράζει την αγάπη

της προς τον πατέρα της, αλλά και να χαίρεται την ανεμελιά της νεανικής της ηλικίας. Η επαφή με το θερινό τοπίο της έφερνε μιαν ασυγκράτητη ευθυμία που φαινόταν τόσο στα χαρακτηριστικά του προσώπου της όσο και στην περιπαιχτική διάθεση που επεδείκνυε απέναντι στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς της και κυρίως στον πατέρα και το θείο της. Διακρινόταν από αισιοδοξία και λαχτάρα για δραστηριότητα.

Έλλη: Η συνομήλικη της Ινφάντας ξαδέλφη των κοριτσιών, η Έλλη παρουσιάζεται από την Κατερίνα ως μια πολύ γλυκιά, αν και όχι ιδιαίτερα όμορφη, δεσποινίδα, η οποία ενθουσιαζόταν με απλούστατα πράγματα που, όμως, δεν ευτυχούσε πάντα να αποκτήσει. Πρόθυμο και εγκάρδιο πλάσμα με έντονη την ανάγκη να απολαμβάνει τις μικρές χαρές της καθημερινότητας. Μετρημένα ονειροπόλα, κρατούσε τις μύχιες σκέψεις της για την ίδια αντιμετωπίζοντας έτσι τις νεανικές της ανασφάλειες για την ωριμότητα της θηλυκότητάς της στην οποία κατευθυνόταν.

Αντρίκος: Το μόνο στοιχείο που αντλούμε από το απόσπασμα είναι πως ήταν πολύ μικρής ηλικίας και χωρίς ιδιαίτερες επαφές με τον κύκλο των κοριτσιών.

Θείος Αγησίλαος: Παρουσιάζεται περισσότερο ως αφελής παρά ως ηθελμένα αδιάφορος· σε καμιά περίπτωση, όμως, ως άτομο που είναι σε θέση να προστατέψει και να φροντίσει επαρκώς τους οικείους του. Από τα παιδικά του κιόλας χρόνια στο Μεσολόγγι, προβάλλει ως τύπος φυσιολάτρης και ονειροπόλος παρά ως θετικό και πρακτικό άτομο.

ΓΛΩΣΣΑ: Απλή δημοτική με έκφραση φυσική και ανεπιτήδευτη.

ΥΦΟΣ: Ανάλαφρο, υπαινικτικό και χιουμοριστικό.

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ: Μεταφορές, Παρομοιώσεις, Προσωποποιήσεις.

ΙΔΕΕΣ – ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ:

-  Προβάλλει τις απλές χαρές της καθημερινότητας και της συντροφιάς με αγαπημένα πρόσωπα.

-  Αναδεικνύει το ζήτημα των οικογενειακών σχέσεων.

-  Τα πρόσωπα διακατέχονται από ευγενικά και όμορφα συναισθήματα, όπως αθωότητα, αγάπη, τρυφερότητα, νοσταλγία.