Θέλω να πα στην ξενιτιά

Θέλω να πα στην ξενιτιά, δημοτικό

Ανήκει στην κατηγορία των δημοτικών τραγουδιών της ξενιτιάς. Τα τραγούδια αυτά γνώρισαν μεγάλη άνθηση, καθώς η ξενιτιά υπήρξε ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο στην Ελλάδα.  Τα τραγούδια αυτά απηχούν καταστάσεις από τη ζωή των απλών ανθρώπων που φεύγουν από την πατρίδα τους για να βρουν καλύτερη τύχη σε μια άλλη χώρα.Τα δημοτικά τραγούδια της ξενιτιάς χαρακτηρίζονται από λυρισμό και δραματικότητα και φανερώνουν τα αισθήματα αγάπης που συνδέουν τον ξενιτεμένο με την οικογένεια και την πατρίδα του. Εκφράζουν τόσο τη νοσταλγία αυτού που έφυγε όσο και την πίκρα αυτού που έμεινε.

Θέμα: η νοσταλγία που νιώθει ο ξενιτεμένος για την πατρίδα του, ο φόβος του μην αρρωστήσει εκεί και η ανάγκη να έχει κοντά του την οικογένειά του.

Ενότητα 1^η: (Θέλω……..αγαπάνε) Ο φόβος της αρρώστιας που βασανίζει τον ξενιτεμένο και οι ανάγκες που έχει αυτός, όταν αρρωστήσει.

Αφηγητής είναι ο ίδιος ο ξενιτεμένος. Αναφέρει ότι πήρε την απόφαση να φύγει για τα ξένα πιστεύοντας ότι θα απουσιάσει για 30 ημέρες, τα πράγματα όμως δεν ήρθαν όπως τα υπολόγιζε και η ξενιτιά τον κράτησε κοντά της για 30 χρόνια. Ο αφηγητής αφηγείται ένα γεγονός του παρελθόντος, χρησιμοποιώντας δραματικό ενεστώτα που χαρίζει ζωντάνια και ένταση στο λόγο. Επιμένει πολύ στο ενδεχόμενο της αρρώστιας που είναι και ο μεγαλύτερος φόβος του. Η ξενιτιά γίνεται πολύ πιο σκληρή, όταν κάποιος είναι άρρωστος και η επανάληψη του ρήματος θέλω τονίζει αυτό την άποψη του αφηγητή. Τα πράγματα και τα πρόσωπα που αναφέρονται φανερώνουν την φροντίδα την οποία έχει ανάγκη ένας άρρωστος άνθρωπος αλλά και όλα εκείνα που στερείται ένας ξενιτεμένος. Οι στίχοι 7-8 είναι έντονα λυρικοί. Στο στίχο 8 ο αφηγητής εκφράζει την άποψη ότι όσο ένας ξένος έχει την υγειά του όλοι τον αγαπάνε, μόλις όμως αρρωστήσει, όλοι αδιαφορούν για αυτόν, τον εγκαταλείπουν και έτσι γίνεται πιο έντονη η επιθυμία για το σπίτι του και τους δικούς του ανθρώπους.

Ενότητα 2^η: (Μα………….κληματαριά μου) Το δράμα του άρρωστου ξενιτεμένου και η τελευταία επιθυμία του.

Η αφήγηση συνεχίζεται σε τρίτο πρόσωπο(από κάποιον άλλο) και πληροφορούμαστε ότι οι φόβοι του ξενιτεμένου επαληθεύτηκαν. Τα ρήματα σε ιστορικό χρόνο παρουσιάζουν την άσχημη κατάσταση του ξενιτεμένου. Χρησιμοποιείται η υπερβολή: ο ξενιτεμένος αναστενάζει και ολόκληρη η γη αναταράζεται από το βαρύ και πένθιμο αυτό αναστεναγμό. Η τελευταία επιθυμία του ξενιτεμένου είναι να είχε λίγο νερό από τον τόπο του και λίγα φρούτα από τον κήπο του: αυτά λειτουργούν ως σύμβολα του τόπου του και του σπιτιού του. Αυτό που εύχεται ο ξενιτεμένος είναι να μπορούσε να βρεθεί στην πατρίδα και το σπίτι του και να νιώσει τη χαρά και τη ζεστασιά των αγαπημένων του προσώπων.

Γλώσσα-Ύφος: Η γλώσσα είναι απλή, λαϊκή, προφορική με κάποιους ιδιωματικούς τύπους που δίνουν ζωντάνια στο ποίημα. (ξιστρώνει, ούλοι). Κυριαρχούν τα ουσιαστικά και τα ρήματα ενώ απουσιάζουν τα επίθετα. Το ύφος είναι απλό, λιτό, άμεσο, ζωντανό, γρήγορο και σε μερικά σημεία γίνεται πολύ λυρικό.

Σχόλια

- ο ξενιτεμένος του τραγουδιού αναφέρεται στην ξενιτιά που τον κορόιδεψε και τον κράτησε μακριά από την πατρίδα του για 30 χρόνια 

- την παρακαλεί να μην του στείλει αρρώστια γιατί κανένας δικός του άνθρωπος δεν είναι μαζί του για να τον φροντίσει

- στο στίχο 9, ένας αφηγητής περιγράφει τον πόνο και το δράμα του ξενιτεμένου, καθώς και τη μεγάλη του νοσταλγία για την πατρίδα. 

- στο τέλος του τραγουδιού, ο ξενιτεμένος αρρωσταίνει και εκφράζει την τελευταία του επιθυμία: να έχει νερό, μήλο και σταφύλια από την πατρίδα του πριν πεθάνει

Η αρρώστια στην ξενιτιά

- ο ξενιτεμένος τονίζει ότι το πιο μεγάλο κακό που μπορεί να βρει όποιον βρίσκεται μακριά από την πατρίδα του είναι να αρρωστήσει εκεί 

- παρουσιάζει τις ανάγκες που έχει ένας άρρωστος και όλα όσα στερείται ο ίδιος ζώντας στα ξένα

τη θαλπωρή του πατρικού σπιτιού

την παρουσία των δικών του

τη συντροφιά αγαπημένων προσώπων

τη στοργή και τη φροντίδα

την ανθρώπινη επικοινωνία

- αν ο ξενιτεμένος αρρωστήσει, θα νιώσει εντονότερα την έλλειψη του σπιτιού του και των αγαπημένων του προσώπων

- στα ξένα δεν έχει κανέναν να τον φροντίσει, να του συμπαρασταθεί, να τον παρηγορήσει

- τονίζει ότι στην ξενιτιά οι άνθρωποι είναι ιδιοτελείς (= συμφεροντολόγοι): αγαπάνε τον ξένο μόνο όταν είναι υγιής και μπορεί να προσφέρει, ενώ αδιαφορούν για αυτόν αν του τύχει κάποια δυσκολία (αρρώστια)

Η τελευταία επιθυμία του ξενιτεμένου

- η τελευταία επιθυμία του ξενιτεμένου εκφράζεται σε ευθύ λόγο αμεσότητα, μεγαλύτερη συγκίνηση

- ζητάει νερό από τον τόπο του και τροφή από το σπίτι του

- χρειάζεται τη θαλπωρή του σπιτιού του

- έχει ανάγκη τη στοργή και τη φροντίδα των αγαπημένων του προσώπων

- θέλει η τελευταία αίσθηση που θα έχει από τον κόσμο, να είναι από την  αγαπημένη του πατρίδα και όχι από τον ξένο, αφιλόξενο τόπο

- ίσως πιστεύει ότι το νερό και τα φρούτα από τον τόπο του θα έκαναν  καλό στην υγεία του

Συναισθήματα ξενιτεμένου  

- ανάγκη για στοργή και τρυφερότητα

- αγάπη και νοσταλγία για την πατρίδα και τα αγαπημένα του πρόσωπα  (μάνα, αδελφή, ξαδέλφες)

- πόνος, πίκρα, αγωνία, καημός, απελπισία, μοναξιά

Ύφος / Mορφή

- το τραγούδι είναι γραμμένο σε 15σύλλαβο στίχο χωρίς ομοιοκαταληξία  

- αφηγηματικό τραγούδι

- η αφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο στην πρώτη ενότητα και σε τρίτο  και πρώτο  στην τελευταία ενότητα (εναλλαγή πρωτοπρόσωπου πρωταγωνιστή και τριτοπρόσωπου παντογνώστη αφηγητή). 

- δημοτική γλώσσα με λέξεις και ιδιωματισμούς της καθομιλουμένης (π.χ. «να’πα στην ξενιτιά», «περικαλώσε», «ξαδέλφισσες», «ξιστρώνει», «ούλοι»)

- απλές φράσεις

- κυριαρχούν τα ρήματα και τα ουσιαστικά, 

Σχήματα λόγου

Προσωποποιήσεις: στ. 2 «η ξενιτιά με γέλασε», στ. 3 «αρρώστια μη μου  δώσεις»

Mεταφορές: στ. 9 «αρρώστησε βαριά.»

Aσύνδετο σχήμα: στ. 4 - 7 «H αρρώστια... να ξιστρώνει».

Eπαναλήψεις: στ. 4 - 7 «H αρρώστια θέλει ... θέλει μανούλας ... θέλει»

Eικόνες: στ. 10 «ο ξένος αναστέναξε και η γης αναταράχτη».

Aντιθέσεις: στ. 7 «... να στρώνει, να ξιστρώνει», στιχ. 8 - 9 «Όσο ’χει ο ξένος την υγειά... Mα ’ρθε ο καιρός κι αρρώστησε βαριά...».

Υπερβολή: στ. 10 «ο ξένος αναστέναξε και η γης αναταράχτη»

Παρηχήσεις του σ: στιχ. 12 «σταφύλι ροδοστάφυλλο».

Χαρακτηριστικά δημοτικών τραγουδιών

- 15σύλλαβος στίχος

- δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία

- λιτότητα (= απλότητα) εκφραστικών μέσων

αντιθέσεις

άστοχες ερωτήσεις

παρομοιώσεις

άπορα ή αμήχανα ή αδύνατα

- κάθε στίχος έχει ολοκληρωμένο νόημα

- ζωντάνια & παραστατικότητα

- πολλά ρήματα & ουσιαστικά

- συμπύκνωση / απουσία περιττών στοιχείων