Χαλασμένες γειτονιές

Κοσμάς Ι. Χαρπαντίδης, Χαλασμένες γειτονιές

Θέμα: Αποπνιχτικό περιβάλλον των πόλεων  με την πυκνή δόμηση των πολυκατοικιών, την έλλειψη πρασίνου και χώρων κατάλληλων για παιχνίδι.

Θεματικά κέντρα

• Πολυκατοικία- «Αξιοποίηση του αστικού χώρου»
• Φυλακισμένα παιδιά- Έλλειψη παιχνιδιού.

ΕΝΟΤΗΤΑ 1:Η παρακμή της πόλης και η ασχήμια των γειτονιών (Χαλασμένες γειτονιές……….ο έρωτας)

Το απόσπασμα ξεκινά με την περιγραφή της σύγχρονης πόλης της Καβάλας. Ο συγγραφέας αποκαλεί τις γειτονιές χαλασμένες γιατί έχουν χάσει την ομορφιά τους και έχουν αποκτήσει ένα απάνθρωπο πρόσωπο. Τα προβλήματα που αναφέρονται είναι η έλλειψη του πράσινου και οι πολυκατοικίες που χτίστηκαν  βιαστικά, χωρίς κάποιο σχεδιασμό και ασχημαίνουν τις γειτονιές της καβάλας. Τη δεκαετία του 1950, που σε όλη την Ελλάδα προχωρούσε η ανάπτυξη των πόλεων και άρχισαν να χτίζονται πολυκατοικίες, η Καβάλα δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει τις εξελίξεις λόγω της παρακμής του καπνεμπορίου που οδήγησε σε οικονομικό μαρασμό την πόλη. Έτσι, το 1970 η Καβάλα προσπάθησε να κερδίσει το χαμένο έδαφος, με αποτέλεσμα να γκρεμιστούν τα παλιά και καλαίσθητα κτίρια και στη θέση τους να χτιστούν πολυκατοικίες πρόχειρα, βιαστικά και επιπόλαια.

Ο συγγραφέας εκφράζει την απέχθεια του για τη σημερινή εικόνα της πόλης που έχει χάσει την όμορφη μυρωδιά του καπνού και φοβάται πως το παρελθόν θα εκδικηθεί τους ανθρώπους καθώς θα είναι υποχρεωμένοι να ζουν σε ένα ψυχρό, απρόσωπο και διαρκώς πιο άσχημο τόπο. Τέλος ο συγγραφέας εκφράζει την ευχή να μπορούσε να βρεθεί ένας όμορφος τόπος όπου θα έβρισκαν καταφύγιο  αυτοί που ακόμα τους αγγίζει η ομορφιά και η μαγεία της νύχτας και εξακολουθούν να ερωτεύονται. Ο συγγραφέας μιλώντας για αυτούς τους ανθρώπους φωτογραφίζει τον εαυτό του.

ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Αναμνήσεις από τα παιδικά χρόνια του συγγραφέα (Παιδί…………..σκοτεινιασμένες καμάρες)

Ο συγγραφέας φέρνει στη μνήμη του την παιδικά του ηλικία, τότε που το μυαλό του ήταν μόνο στο παιχνίδι. Θυμάται τις σχολικές εκδρομές στο φρούριο και τα βράδια που τα παιδιά έτρεχαν πίσω από τα σκυλιά και που άκουγαν τρομακτικές ιστορίες από τους μεγαλύτερους. Όμως όλες αυτές οι αναμνήσεις σβήνουν καθώς σήμερα η πόλη δεν αφήνει πλέον καθόλου χώρο για μια αλάνα ή ένα κήπο.

ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Η πόλη έρημη από πάρκα και πράσινο (Στρέφοντας το βλέμμα……………..ερημιά της επαρχίας)

Ο συγγραφέας βλέπει με θλίψη την ολοκληρωτική απουσία του πράσινου και των πάρκων, τα οποία αποτελούν πηγή ζωής και ομορφιάς. Με ειρωνεία λέει ότι η εικόνα αυτή είναι αποτέλεσμα της αξιοποίησης, απληστίας δηλαδή του ανθρώπου να εκμεταλλευτεί κάθε ίχνος γης και να κερδίζει συνεχώς χρήματα. Μόνο ένας χώρος έχει μείνει στην πόλη όπου τα παιδιά μπορούν να παίζουν. Ο συγγραφέας θυμάται ότι παλιότερα τα παιδιά ηρεμούσαν με το παιχνίδι ενώ τώρα εξαγριώνονται τονίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι οι σύγχρονες συνθήκες ζωής αλλοιώνουν τον άνθρωπο.

Προβλήματα από την ανάπτυξη της πόλης και την αξιοποίηση των χώρων της.

·   Αλλοίωση πατροπαράδοτης ομορφιάς σπιτιών

·   Ακαλαίσθητο πρόσωπο πόλης

·   Ευτέλεια πολυκατοικιών

·   Κατεδαφίσεις, αντιπαροχές

·   Παρακμή οικονομίας με εξαφάνιση καπνεμπορίου

·   Έλλειψη πρασίνου και πάρκων

·   Έλλειψη χώρων αναψυχής και άθλησης

·   Έλλειψη χώρων για το παιχνίδι των παιδιών

Κυριότερο πρόβλημα

Έλλειψη χώρων για το παιχνίδι των παιδιών. Ο συγγραφέας ξέρει πόσο σημαντικό είναι τα παιδιά να παίζουν ομαδικά παιχνίδια σε ελεύθερους και ασφαλείς χώρους, γι’ αυτό και το θεωρεί το σημαντικότερο πρόβλημα.

 Αφηγηματικές τεχνικές

Στο δεύτερο και τρίτο απόσπασμα ο αφηγητής είναι πρόσωπο της αφήγησης, βλέπει από εσωτερική οπτική γωνία και αφηγείται σε α’ πρόσωπο. Πολύ συχνή είναι και η χρήση της περιγραφής. Στο πρώτο απόσπασμα ο αφηγητής είναι αμέτοχος στα γεγονότα και αφηγείται σε γ’ πρόσωπο.

Ο χώρος της αφήγησης είναι η Καβάλα. Ο χρόνος είναι παρελθοντικός και συμπίπτει με την ώριμη ηλικία του αφηγητή. Στο δεύτερο απόσπασμα ο αφηγητής μεταφέρεται στο παρελθόν.  

Γλώσσα

Η γλώσσα του κειμένου είναι πλούσια, προσεγμένη και φροντισμένη δημοτική. Ο μεταφορικός λόγος που χρησιμοποιεί κάνει τη γλώσσα του έντονα ποιητική. Υπάρχουν πολλά σχήματα λόγου( μεταφορές, προσωποποιήσεις, εικόνες)

Ύφος

Το ύφος είναι γλαφυρό, ζωντανό και παραστατικό. Είναι λυρικό λόγω της μεταφορικής γλώσσας και των πολλών  σχημάτων λόγου. Εξαιτίας του πρώτου προσώπου το ύφος γίνεται εξομολογητικό, πιο προσωπικό και αποκτά μια συναισθηματική χροιά και μια νοσταλγική και μελαγχολική διάθεση.

Ο χρόνος

Υπάρχει η αντίθεση του παρελθόντος με το παρόν της πόλης. Επίσης υπάρχει η πορεία του χρόνου της μέρας: πρωί, μεσημέρι, βράδυ. Αυτό συμβαίνει και στις τρεις ενότητες.

Σχήματα λόγου

Μεταφορές: Το βουνό γύρω μια καμένη προσωπίδα, χωρίς ένδυμα και κόσμημα, κάνει το φως πιο κοφτερό, …τις πολυκατοικίες που πληγώνουν τον ουρανό,  οτιδήποτε παλιό και σοφό έχτισε σιγά σιγά ο χρόνος και οι άνθρωποι, για να φορέσει (ενν. η πόλη) αυτό το κοινό κι αδιάφορο πρόσωπο,  χωρίς την άλμη του καπνού να γλείφει δρόμους και προσόψεις, οι άνθρωποι με το βουισμένο κεφάλι και τις πληγές στο πρόσωπο που άνοιξαν η νύχτα και ο έρωτας, κυνηγούσα το παιχνίδι και αυτό ολοένα γλιστρούσε, αναμνήσεις παιχνιδιού, σχεδόν εξορισμένες, προσπαθούσαμε να ξεδιπλώσουμε το μικρό πανωφόρι του παιχνιδιού,  γλυκιά ομίχλη από φρέσκο ψωμί…, πνίγουν το καμπαναριό, παράθυρο στο ανοιχτό Αιγαίο,  τα φυλακισμένα παιδιά,  …στην ημιθανή ερημιά της επαρχίας

Ειρωνεία: για να προλάβει η πόλη την ανάπτυξη, οι άλλες πόλεις γνώριζαν τις λέξεις «αντιπαροχή», «γκαρσονιέρα και μπανιέρα», «θερμοσίφωνο και κοινόχρηστα» ,  Παντού αξιοποίηση

Προσωποποίηση: οτιδήποτε παλιό και σοφό έχτισε σιγά σιγά ο χρόνος, σύντομα θα μας εκδικηθεί το παρελθόν.

Εικόνες: παίζαμε με την πόλη…ιώδιο και κάρβουνο.